Microsoft Word Pochta aloqalari doc

Toshken-77 Raximov ellik to‘rt                         
Uzatdi
 
                                                                                          
   
154-01-00 pul o‘tkazma = bir kasr sakkiz ikki   
 
 
                                                      
   Adolat Eragshevna Yunusovaga 45 qirq besh                                                                                              
   
   Ergashevdan qtq kelish vaqtimni ma‘lum qilaman  
 
   qtq ABB Ochilova                           
 
 
 
 
    
   Jo‘natuvchining nomi va manzili Ergashev Said Ergashevich 
 
   Andijon sh.5, Bobur ko‘chasi, 45 
 
 
18-rasm. Po‘l o‘tkazmasi telegrammasini tuzish namunasi. 
 
 Pul o‘tkazma telegrammalari pochta aloqasi obyekti (aloqa 
bo‘limi) boshlig‘i (o‘rinbosari), yirik obyektlarda esa – pochta aloqasi 
hududiy tashkiloti yoki pochta aloqasi obyekti (pochta aloqa bog‘lamasi, 
pochtamt) rahbarining buyrug‘i bilan tayinlangan aloqa xodimlari 
tomonidan nazorat qilinadi va imzolanadi. Bu shaxslar imzolarining 
namunasi telegrafga beriladi. Telegramma matnida telegrammani 
imzolovchi aloqa xodimining lavozimi va familiyasi albatta ko‘rsatiladi. 
Tezkor (telegraf) pul o‘tkazmalarida pochta aloqasi obyektlari 
boshliqlarining lavozimlarini qisqacha atash uchun quyidagi shartli 
belgilar qabul qilingan: 
– pochta aloqa bog‘lamasi boshlig‘i – ABB; 
– pochtamt boshlig‘i – PB; 

---

 
76
– bo‘lim boshlig‘i – BB; 
– pul o‘tkazmalariga ishlov berish uchastkasi (sexi) boshlig‘i – SB; 
– sug‘urtali pochtaga ishlov berish uchastkasi (sexi) boshlig‘i – SB. 
Boshliq o‘rinbosarlari lavozimlarini qisqacha atash uchun «O‘» 
harfi qo‘shiladi, masalan: BBO‘, PBO‘, ABBO‘, SBO‘, operator 
lavozimi esa – OPR.  
Raqamga ega bo‘lgan pochta aloqasi obyektlarida tuziladigan pul 
o‘tkazma telegrammalarida imzo chekuvchining familiyasi oldida 
pochta aloqasi obyektning raqami sonlar bilan ko‘rsatiladi. 
Pul o‘tkazma telegrammasining oxirida (chiziqcha ostida) pul 
o‘tkazmasini jo‘natuvchining to‘liq manzili va nomi ko‘rsatiladi. Bu 
ma‘lumotlar telegraf orqali uzatilmaydi. 
Bir jo‘natuvchidan qabul qilingan tezkor (telegraf) pul 
o‘tkazmalari to‘plamiga pul o‘tkazma telegrammalarini tuzishda 
jo‘natuvchining nomi va uning to‘liq manzili ro‘yxat bo‘yicha birinchi 
pul o‘tkazma telegrammasida ko‘rsatiladi, qolganlarida esa 
telegrammaning 26-shakldagi nazorat daftarining raqami havola 
qilinadi. 
Nazorat qilishda pul o‘tkazmalari 5-shakl daftaridagi yozuvlar 
bilan raqami, summasi, manzili va oluvchining familiyasi (nomi) 
bo‘yicha solishtiriladi. Pul o‘tkazmalarida kvitansiyalarning «Alohida 
belgisi» satrida ko‘rsatilgan belgilarning mavjudligi, jo‘natish uchun 
to‘lovning to‘g‘ri hisoblanganligi tekshiriladi. 
5-shakldagi daftarning oxirgi kvitansiya nusxasining bo‘sh joyiga 
nazorat qiluvchi shaxs: «. . . sondan . . . - songacha tekshirdim va qabul 
qildim» belgisini qo‘yadi va uni imzolaydi. 
Shundan so‘ng pul o‘tkazmalarini qabul qilish va rasmiy-
lashtirishning to‘g‘riligi, shuningdek pul o‘tkazma telegrammalari tuzi-
lishining to‘g‘riligi tekshiriladi. 
Pul o‘tkazmasini jo‘natish uchun to‘lov to‘la olinmaganligi 
aniqlanganda, 5-shakldagi kvitansiya nusxasining bo‘sh joyiga aybdor 
xodimning hisobidan shu summadagi pochta markalari yopishtiriladi, 
ular ruchkada xochsimon chizish bilan hisobdan chiqariladi. 
Pochta-kassa apparatida, elektron majmuada qabul qilingan 
jo‘natilayotgan pul o‘tkazmalarini nazorat qilish alohida yo‘riqnomaga 
muvofiq amalga oshiriladi. 
Shifrlanishi kerak bo‘lgan pul o‘tkazmalarining belgilangan joyida 
shifr ko‘rsatiladi. 

---

 
77
Tekshirilgan har bir pul o‘tkazmasida, shuningdek pul o‘tkazma 
telegrammasida nazorat-geralydli muhrning izi aniq bosiladi. Agar 
muhrning birinchi bosilgan izi noaniq chiqqan bo‘lsa, u holda pul 
o‘tkazmasining bo‘sh joyiga ikkinchi izi tushiriladi, birinchisining 
ustidan ruchkada xochsimon ravishda chiziladi. 
Shuningdek pochta-kassa apparati tamg‘asining izi noaniq bosil-
gan pul o‘tkazmalariga ham nazorat-geralydli muhrning izi tushiriladi. 
Bunda pochta-kassa apparati muhri izining ustidan chizilmaydi. 
Nazorat-geralydli muhr (pochta-kassa apparati muhri) yo‘qotilgan 
yoki o‘g‘irlatilgan hollarda, yangisi olingunga qadar pochta aloqasi 
obyektlari tezkor (telegraf) pul o‘tkazmalarini qabul qilishni 
to‘xtatadilar. Oddiy pul o‘tkazmalarini qabul qilishda esa pochta aloqasi 
hududiy tashkiloti yoki pochta aloqasi obyekti (pochta aloqa bog‘lamasi, 
pochtamt)ning dumaloq muhridan foydalanadilar, uning izi pul o‘tka-
zmasidagi nazorat-geralydli muhr uchun manziliga tushiriladi. Bu muhr 
izining ostiga ruchkada yangi raqamli belgi va «Nazorat-geralydli muhr 
yo‘qolgani uchun» matni yoziladi. Bu ma’lumotlarni pochta aloqasi 
hududiy tashkiloti yoki pochta aloqasi obyekti (pochta aloqa bog‘lamasi, 
pochtamt)ning boshlig‘i (o‘rinbosari) imzolaydi. 
Pochta aloqasi obyektlarida (aloqa bo‘limlarida) yangi nazorat-
geralydli muhr (pochta-kassa apparat muhri) olingunga qadar pul 
o‘tkazmalarini pochta aloqasi hududiy tashkiloti yoki pochta aloqasi 
obyekti (pochta aloqa bog‘lamasi, pochtamt) kassasida qabul qilinishi 
haqli ravishda belgilanadi. 
Bu holda pochta aloqasi hududiy tashkiloti yoki pochta aloqasi 
obyekti (pochta aloqa bog‘lamasi, pochtamt) pochta aloqasi obyektiga 
(aloqa bo‘limiga) pul o‘tkazmalarini raqamlashni ajratadi. Qabul 
qilingan pul o‘tkazmalarining raqamlari, summasi va manzillangan 
joyining manzilini ko‘rsatib 11-shakldagi reestrga qo‘shib yozgan holda 
pochta aloqasi hududiy tashkiloti yoki pochta aloqasi obyekti (pochta 
aloqa bog‘lamasi, pochtamt)ga nazorat qilish uchun har kuni jo‘natiladi. 
Reestrning yuqorisiga «Nazorat qilish uchun» belgisi qo‘yiladi. 
11-shakldagi reestrning birinchi nusxasi pul o‘tkazmalari bilan 
birga konvertga joylanadi, uning ustiga «Pul o‘tkazmalar buyurtmali 
yig‘indisi nazorat uchun» yozuvi yoziladi, ikkinchi nusxasi esa pochta 
aloqasi obyekti (aloqa bo‘limi)da qoladi. 
Pochta aloqasi hududiy tashkiloti yoki pochta aloqasi obyekti 
(pochta aloqa bog‘lamasi, pochtamt)da pul o‘tkazmalari yigindilari 

---

 
78
ochiladi, pul o‘tkazmalari 11-shakldagi reestr bilan nomma-nom 
solishtiriladi. Rasmiylashtirishning to‘g‘riligi tekshirilgandan so‘ng, har 
bir pul o‘tkazmasida pochta aloqasi hududiy tashkiloti yoki pochta 
aloqasi obyekti (pochta aloqa bog‘lamasi, pochtamt)ning nazorat-
geralydli muhr izi tushiriladi, so‘ngra pul o‘tkazmalari belgilangan tar-
tibda manzildagi pochta aloqasi obyektiga jo‘natiladi. Pul o‘tkazmalari 
bilan birga kelgan 11-shakldagi reestrlar rasmiylashtirish uchun alohida 
to‘plamga tikiladi. 
Pochta aloqasi obyekti (aloqa bo‘limi)dan 11-shakldagi reestrlar va 
5-shakldagi daftarlar bo‘yicha pul o‘tkazma operatsiyalar hisoboti 
olinishi bilan pul o‘tkazmalari bo‘yicha summalari to‘g‘ri kirim qilin-
ganligi tekshiriladi. Hisobot davri uchun oxirgi tekshirish natijasi haqida 
11-shakldagi reestrga «5-shakldagi daftar bo‘yicha tekshirildi» deyilgan 
belgi qo‘yiladi, unga nazorat qiluvchi shaxs imzo qo‘yadi. 
Pul o‘tkazma telegramalari 26-shakldagi nazorat daftariga yoziladi. 
Bu daftarga yozuvning tartib raqami pul o‘tkazma telegrammasida va 
114-shakldagi tezkor (telegraf) pul o‘tkazmasining orqa tomonida 
ko‘rsatiladi. 
26-shakldagi nazorat daftarlari telegraf aloqasi mavjudligidan 
qat‘iy nazar, tezkor (telegraf) pul o‘tkazmalarini qabul qilishni amalga 
oshiruvchi barcha pochta aloqasi obyektlarida olib boriladi. Pul 
o‘tkazma telegrammalari 26-shakldagi nazorat daftari bo‘yicha oy 
davomida raqamlanadi.  
Pul o‘tkazma telegrammalari belgilangan nazorat muddatlarida 26-
shakldagi nazorat daftarida imzo bilan telegrafga beriladi. 
«Jo‘natuvchidan qabul qilib olingan vaqt» ustuni – pochta aloqasi 
xodimi tomonidan, «Telegrafda qabul qilib olingan vaqt» ustuni esa 
telegraf xodimi tomonidan to‘ldiriladi. Telegrafda qabul qilib olingan vaqt 
pul o‘tkazma telegrammasining xizmat sarlavhasi ostida qo‘yilgan vaqtga 
mos kelishi kerak. 
Har kuni ish vaqti tugashi bilan telegrafga berilgan pul o‘tkazma 
telegrammalari sonini o‘zaro tekshirish amalga oshiriladi, bu haqda 
nazorat qiluvchi shaxs 26-shakldagi daftarga belgilab qo‘yadi. 
Telegrafi bo‘lmagan pochta aloqasi obyektlari pul o‘tkazma 
telegrammalarini telefon orqali uzatadilar yoki telegrafi bo‘lgan eng yaqin 
pochta aloqasi obyektiga o‘z qo‘li bilan yoki telegrafga eltib beriladi. O‘z 
qo‘li bilan eltib berishda pul o‘tkazma telegrammalar 11-shakldagi reestr 
nusxasiga imzo qo‘yib topshiriladi, bu nusxada pul o‘tkazmasini qabul 

---

 
79
qilgan pochta aloqasi obyekti tomonidan pul o‘tkazma telegrammasining 
tartib raqami, pul o‘tkazmasining raqami (5-shakldagi daftar yoki pochta-
kassa apparati, elektron majmua bo‘yicha), manzili, jo‘natuvchidan qabul 
qilib olingan sana va vaqt (soat, daqiqa) ko‘rsatiladi. Telegraf aloqasi 
bo‘lgan pochta aloqasi obyektlari yoki telegraf pochta aloqasi obyektidan 
telegrammani qabul qilishda qabul qilish sanasi va vaqti (soat, daqiqa)ni 
yozadi. 
Telegrafi bo‘lmagan pochta aloqasi obyektlari (qishloq aloqa 
bo‘limlari) pul o‘tkazma telegrammalarini o‘zi bilan bevosita telefon 
aloqasiga ega bo‘lgan telegraf korxonasiga telefon orqali uzatadi (telefon 
aloqasi bo‘lmaganda avvalgi xat boshida ko‘rsatilgan tartibda 11-shakldagi 
reestrga ilova qilib pochta orqali jo‘natadi). 
Pul o‘tkazma telegrammalarini telefon orqali uzatish tartibi pochta 
aloqasi hududiy tashkiloti yoki pochta aloqasi obyekti (pochta aloqa 
bog‘lamasi, pochtamt) rahbarining buyrug‘i bilan o‘rnatiladi, bu buyruq 
asosida qaysi pochta aloqasi obyektlari o‘rtasida telegramma uzatilishi, 
shuningdek telefon orqali pul o‘tkazma telegrammalarini uzatish va qabul 
qilish topshirilgan aloqa xodimlarining familiyalari ham aniqlanadi. 
Telefon orqali uzatilgan har bir pul o‘tkazma telegrammasi bo‘yicha 
qaytadan to‘liq tekshiruv o‘tkaziladi. Pul o‘tkazma telegrammasining old 
qismida uzatish amalga oshirilgan kun, oy, soat va daqiqa, shuningdek 
telegrammani uzatish va qabul qilishda ishtirok etgan aloqa xodimlarining 
familiyalari yoziladi. 
Telefon orqali uzatilgan pul o‘tkazma telegrammalari oy davomida 
tikib boriladi. Har kuni oxirgi pul o‘tkazma telegrammaning orqa tomo-
nida ushbu operatsiya kuni uchun uzatilgan pul o‘tkazma telegram-
malarining umumiy soni ko‘rsatiladi. Bu ma’lumotlar telefon orqali ish 
kuni yakunida solishtiriladi, bu haqda pul o‘tkazma telegrammalarni 
uzatish va qabul qilishda ishtirok etgan aloqa xodimlarining imzosi bilan 
«Yakunlar solishtirildi» belgisi qo‘yiladi. 
Nazoratdan o‘tkazilgandan so‘ng oddiy va tezkor (telegraf) pul 
o‘tkazmalari belgilangan muddatlarda 11-shakldagi reestrning birinchi 
nusxasi bilan birga reestr nusxasidagi tilxat bilan saralashga uzatiladi. 
Bunda oddiy pul o‘tkazmalari bukish chizig‘i bo‘ylab ehtiyotlik bilan 
ikkiga bukiladi. Tilxatda pul o‘tkazmalarini saralash uchun qabul qilib 
olingan sana va vaqt ko‘rsatiladi. 
Pochta aloqasi obyektlari (aloqa bo‘limlari) pul o‘tkazmalarini 
pochta aloqasi obyektlariga (pochta aloqa bog‘lamasi, pochtamt, viloyat 

---

 
80
markazlari, Toshkent, Nukus shaharlari almashuv punktlariga) 
buyurtmali jo‘natmalar yigindilarda, ikki nusxada tuziladigan 11-
shakldagi reestrga ilova qilib jo‘natadilar, unda har bir pul o‘tkaz-
masining raqami, summasi va manzili ko‘rsatiladi. 11-shakldagi reestr-
larda soni va summasi bo‘yicha yakunlar raqamlar bilan yoziladi. 
Pochta aloqasi obyektlari (pochta aloqa bog‘lamalari, pochtamtlar, 
almashuv punktlari)da xalqaro pul o‘tkazmalaridan tashqari, pul 
o‘tkazmalari saralanadi, berkitiladi va yozma xat-xabarlar bilan birga 
jo‘natiladi. 
Qabul qilingan pul o‘tkazmalarini 5-shakldagi daftarga yozib 
borilishiga ko‘ra, unda bir ish kuni (navbatchilik)da qabul qilingan pul 
o‘tkazmalari summalarining betma-bet hisoblanadigan o‘sib boruvchi 
yakunlari va alohida jo‘natish uchun olingan to‘lov summalari hamda 
QQS summalari hisoblab chiqiladi. Betma-bet hisoblangan natijalar 
naqd pullar va to‘lov topshiriqnomalari bo‘yicha alohida yakunlanadi. 
Yakunlar har bir betning oxirida raqamlar bilan yoziladi. 
Yakunlar pul o‘tkazmalarini qabul qilib olgan aloqa xodimi va 
nazorat qiluvchi shaxs tomonidan imzolanadi. 
Oyning oxirgi kuni 5-shakldagi daftarda qabul qilingan bir kunlik 
pul o‘tkazmalarining yakunidan so‘ng amalda joriy qilinmagan 
kvitansiyalarning nusxalarida (agar ular bo‘lmasa 5-shakldagi daftar 
muqovasining ichki tomonida) pul o‘tkazmalarining soni va sum-
malarining bir oylik yakunlari, shuningdek jo‘natish uchun to‘lovlarning 
summalari va QQS summalari raqamlar bilan ko‘rsatiladi. Qabul 
qilingan pul o‘tkazmalari summalarining yakunlari, shuningdek jo‘na-
tish uchun to‘lov summalari va QQS summalari raqamlar va so‘zlar bi-
lan naqd pullar bo‘yicha, hamda to‘lov topshiriqnomalari bo‘yicha 
alohida yakunlanadi. Chiqarilgan yakunlar nazorat qiluvchi shaxsning 
imzosi bilan, aloqa bo‘limlarida esa bo‘lim boshlig‘i (o‘rinbosari)ning 
imzosi bilan tasdiqlanadi. Yozuvlar ruchka bilan bajariladi. 5-shakldagi 
daftar natijalarining buxgalterlik hisobiga mos kelishi, shuningdek 
pochta aloqasi hududiy tashkiloti yoki pochta aloqasi obyekti (pochta 
aloqa bog‘lamasi, pochtamt) bosh buxgalterining imzosi bilan tas-
diqlanadi. 
Bir vaqtda 5-shakldagi daftarlardan bir nechtasi tutiladigan pochta 
aloqasi obyektlarida asosiy daftarda bir oylik yakun chiqarilgandan so‘ng, 
boshqa (qo‘shimcha) 5-shakldagi daftarlar bo‘yicha qabul qilingan pul 
o‘tkazmalarining soni, summasi, QQS summalarini ajratish bilan jo‘natish 

---

 
81
uchun to‘lovlar ko‘rsatiladi. Shundan so‘ng, barcha 5-shakldagi daftarlar 
bo‘yicha alohida naqd pullar, to‘lov topshiriqnomalarining yakuni, 
shuningdek umumiy yakunlar raqamlar bilan yozilib, so‘z bilan 
takrorlanadi va mansabdor shaxslar tomonidan imzolanadi.