Microsoft Word педагогика тарихы кейинги вартант

JÚMEK ORINBAEV.
Ózbekstan hám Qaraqalpaqstan respublikasında 
xızmet kórsetken ilim 
ǵ
ayratkeri, pedagogika ilimleriniń doktorı prof. Jumek 
Orınbaev 
ǵ
árezsiz eller kóleminde keń tanıl
ǵ
an alımlardıń biri. Ol qaraqalpaq 
xalqınıń 1810 jıllardan 1970 jıl
ǵ
a deyingi 160 jıldan artıq bilimlendiriw tariyxınıń 
rawajlanıwın izertlegen alım. Onıń ilimiy miynetleri Qaraqalpaqstanda
ǵ
ana 
emes al Orta Aziya xalıqlarınıń madeniyatı hám bilimlendiriwi tariyxında óziniń 
mazmunlılı
ǵ
ı menen joqarı dárejede turadı. 
Jumek Orınbaev 1906 jılı Qaraqalpaqstan respublikasınıń Shımbay 
rayonınında Usman Yusupov sovxozında Maylı balta awılında orta diyxan 
shańara
ǵ
ında tuwıldı. Awılında baslawısh bilim al
ǵ
an Jumek Asqar ulı 1924 jılı 
altı aylıq qısqa mu
ǵ
allimlik kurstı pitkergennen keyin, Xalqabatta
ǵ
ı eki basqıshlı 
baslawısh mektepke mu
ǵ
allim bolıp keledi. Ol gezlerde mektepte oqıytu
ǵ
ın balalar 
az hám olar
ǵ
a kerekli oqıw quralları pútkilley kem edi. Sonlıqtan da jas mu
ǵ
allim 
mektepke múmkinshiligi bol
ǵ
anınsha kóp bala tartıwdı óz aldına maqset etip 
qoydı. Miynetkeshler arasında úgit násiyat jumısların júrgizdi. Oqıp bilim alıwdıń 
áhmiyeti úlken ekenligin turmısımızda sawatlı adamlardıń zárúrligin hár tárepleme 
túsindirdi.
Jumek Orınbaev óziniń teoriyalıq bilimin kóteriw maqsetinde 1925-jılı 
Tórtkúldegi altı aylıq pedagogikalıq kursta oqıdı hám onı pitkergennen keyin 
Shımbay qalasında
ǵ
ı internattqa baslıq, keyninen «Kommuna» mektebine direktor 
boldı.
Elde sawatsızlıqtı saplastırıw islerine belsine qatnasa otırıp Jumek Orınbaev 
1930-jılı Tashkenttegi SAXİPİ diń rabfagine oqıw
ǵ
a kirdi. Bunda ol bilim alıw 
menen qatar sawatsızlıqtı saplastırıw shtabınıń baslı
ǵ
ı boldı. Rabfaktı tabıslı 

---

tamamla
ǵ
annan soń o
ǵ
an aspirantura
ǵ
a jollama berildi. 1933-34 jılları Moskva 
qalasında
ǵ
ı VAİPİN aspiranturasınıń eki jıllıq tayarlaw bóliminde bilim aldı.
Aspiranturanı tabıslı pitkergennen soń Qaraqalpaqstan
ǵ
a ámeliy jumıs 
islewge kelip, Tórtkúldegi pedtexnikumınıń direktorı hám oqıtıwshısı bolıp 
bekitildi. 
İlimge qızıqqan jas ustaz Jumek Asqar ulı kóp uzamay Moskva
ǵ
a qaytadan 
barıp, VAİPİN aspiranturasınıń tiykar
ǵ
ı kursında oqıwın dawam etti. 1939-41 jıllar 
aralı
ǵ
ında Moskvada RSFSR bilimlendiriw ministirliginiń oqıw-pedagogikalıq 
baspasında qaraqalpaq mektepleri ushın sabaqlıqlar shı
ǵ
arıw boyınsha redaktor 
bolıp isledi. 
Jumek Orınbaev 1941-jılı urıstıń awır gezlerinde birlestirilgen Qaraqalpaq 
mámleketlik oqıtıwshılar inistitutı hám pedagogikalıq inistitutınıń direktorı bolıp 
xızmet atqarıp, óziniń barlıq kúsh jigerin joqarı qánigeli, siyasiy jetik mu
ǵ
allim 
kadrlar tayarlap jetistiriwge ba
ǵ
ıshladı. 
Jumek Orınbaev ilimge degen qızı
ǵ
ıwshılı
ǵ
ın hesh páseytpedi. İlim-izertlew 
jumısına baylanıslı Kazań, Alma-ata, Tashkent, Sankt-Peterburg, Moskva 
qalalarınıń kitapxanalarında aylap-jıllap kitap ashıp, arxivlerden ózine kerekli 
materiallardı topladı. Onıń bul miynetleri bosqa ketpedi. Nátiyjede 1950-jılı 
Moskvada 
«
Qaraqalpaq mektepleriniń revolyutsiya
ǵ
a shekemgi tariyxınıń 
ocherkleri'» degen temada kandidatlıq dissertatsiyasın tabıslı jaqlap, pedagogika 
ilimleriniń kandidatı degen ilimiy dárejege miyasar boldı. 
Talantlı ilimpaz bunnan keyin Qaraqalpaq mámleketlik pedagogikalıq 
inistitutınıń pedagogika kafedrasında a
ǵ
a oqıtıwshı, pedagogika kafedrasınıń 
baslı
ǵ
ı boldı.