|
11.3. Xalıqaralıq joybarlar hám tálim ba
ǵ
darlamaları.
Dún’yada júz berip atır
ǵ
an globolizaciya processii jámiyetlik turmıstıń barlıq
tarawlarına óz tásirin tiygizbekte. Ekonomika, siyasat, religiya h.t.b. tarawlar
menen birge tálim-tárbiya sistemasın uy
ǵ
ınlastırıw isleri házir dún’yanıń kóplegen
mámleketlerinde jedel alıp barılmaqta. Xalıqaralıq tálim ba
ǵ
darında
ǵ
ı joybarlar
hám ba
ǵ
darlamalar dúzilmekte hám háreket etpekte. Olardıń Ózbekstan
Respublikası menen baylanıslı bol
ǵ
an ayırımlarına toqtap ótemiz.
TEMPUS
(Trans-European mobility for university studies-Universitetler
ushın studentler almasıwın muwapıqlastırıwshı TransEvropalıq ba
ǵ
darlama) 1990
jılı járiyalanıp, joqarı tálim beriwde Oraylıq hám Shı
ǵ
ıs Evropa elleri: Pol’sha,
Vengriya, hám Chexoslovakiya ( keyinshelik- Bolgariya, Rumıniya, Yugoslaviya,
Latviya, Litva, Estoniya, Sloveniya hám Albaniya qosıldı) elleri universitetleriniń
birge islesiwin maqset etti.
Bul ba
ǵ
darlamanıń TEMPUS-II ataması menen atal
ǵ
an ekinshi basqıshı 1994
jılı baslanıp, o
ǵ
an Moldova, Qazaqstan, Qır
ǵ
ızstan, Ózbekstan, Armeniya,
Azerbayjan, Gruziya hám Mongoliya, keyinirek Bosniya hám Gercogovina,
Makedoniya, Turkmenistan hám Tájikistan qosıldı.
2000 jılı TEMPUS-III fazası iske qosıldı. Jámi 1990-2006 jıllar aralı
ǵ
ında
TEMPUS tárepinen 6500 joybar qarjılandırılıp, Evropa Awqamı hám basqa
mámleketlerdiń 2000 nan aslam universitetleri tartıldı. 2007-2013 jıllar aralı
ǵ
ında
TEMPUS-1V ba
ǵ
darlaması ámelge asırılıp, burın
ǵ
ı etaplarda jámlengen
tájiriybeler hám tabıslar esapqa alın
ǵ
an túrde ámelge asırıldı. Mısalı,
ba
ǵ
darlamalardıń áhmiyetine qaray bólistirilgende «milliy» hám «regionallıq»
ózgeshelikler esapqa alına basladı.
Ózbekstan Respublikasında 1994 jıldan baslap 65 joybar ámelge asırılıp,
bunıń ushın 17,4 mln. evro ajıratıldı. Tashkent, Namangan, Andijan universitetleri
bull ba
ǵ
darda dáslepkilerden bolıp eki basqıshlı joqar
ǵ
ı tálimdi shólkemlestiriw,
isbilermenlikti rawajlandırıw, azıq-awqat qáwipsizligi hám t.b. joybarlar boyınsha
jumıslar alıp barıldı. Tashkent mámleketlik texnika universitetinde energetika
tarawında menedjmentti rawajlandırıw, Tashkent mámleketlik ekonomika
universiteti tárepinen kishi hám orta biznesti rawajlandırıw boyınsha qısqa
múddetli kurslar shólkemlestiriw, Tashkent awıl xojalı
ǵ
ın irrigaciyalaw hám
mexanizaciyalaw institutında Tábiyattı qor
ǵ
aw boyınsha mámleketlik komitet
xızmetkerleri hám kásip-óner kolledjleri oqıtıwshıları ushın qorsha
ǵ
an ortalıqtı
monitoring etiw hám bahalaw boyınsha kurslar h.t.b. shólkemlestirildi.
Usı joybar tiykarında mámleketimiz joqar
ǵ
ı oqıw orınlarınıń Ukraina,
Rossiya, Qır
ǵ
ızstan, Qazaqstan, Turkmenistan, Mongoliya h.t.b. eller oqıw orınları
menen birge islesiwi jol
ǵ
a qoyıldı.
TEMPUS joybarı tiykarında joqarı oqıw orınları oqıtıwshıları hám
studentleriniń, ilimiy xızmetkerleriniń, ministrlik hám kárxana xızmetkerleriniń
Evropa mámleketlerine barıp, tájiriybe almasıwı, stajirovkalardan ótiwi jol
ǵ
a
qoyıldı.
TEMPUS tómendegi ilajlardı rawajlandırıw
ǵ
a óziniń úlken úleslerin qostı:
-Magistratura hám bakalavriat oqıw ba
ǵ
darlamaların islep shı
ǵ
ıw, eki
basqıshlı joqar
ǵ
ı tálimdi rawajlandırıw
-Oqıw materialların islep shı
ǵ
ıw hám tolıqtırıw
-Joqar
ǵ
ı oqıw orınlarına basshılıq etiwdi jetilistiriw
-Oqıtıwshı hám xızmetkerlerdiń qániygeligin jetilistiriw, olardı jańa bilim
hám kónlikpeler menen qurallandırıw
-Kárxanalar menen joqar
ǵ
ı oqıw orınları hám keń jámiyetshilik arasında
ǵ
ı
baylanıstı bekkemlew
-Turaqlı akademiyalıq birge islesiwdi jol
ǵ
a qoyıw.
ERASMUS
– (European Community Action Scheme for mobility of
University students) joybarı 1989 jılı shólkemlestirilip, Evropa Awqamı
mámleketleri arasında studentler almasıwdı maqset etken kommerciyalıq emes
ba
ǵ
darlama esaplanadı. Bul ba
ǵ
darlama bunnan 16 ásir burın Arqa qayta oyanıwı
dep atal
ǵ
an dáwirge tiykar sal
ǵ
an Niderlandiyalıq danıshpan Erazm
Rotterdamskiydiń atına qoyıl
ǵ
an. Ol óz dáwirinde Evropanıń kóplegen
universitetlerinde sabaq bergen, olarda tálim-tárbiya ba
ǵ
darında tájiriybelerdiń
artıwına, sonday aq eń baslısı- olardıń óz-ara birge islesiwi boyınsha baslamalar
menen shıqqan insan esaplanadı. ERASMUS ba
ǵ
darlaması boyınsha Evropa
Awqamı universitetleri arasında
ǵ
ı studentler almasıw sxeması eń dáslep 145
joqar
ǵ
ı oqıw ornın óz ishine al
ǵ
an edi.
Keyinshelik ERASMUS ba
ǵ
darlaması menen birgelikte
Do'stlaringiz bilan baham: |
