Microsoft Word педагогика тарихы кейинги вартант

 
10.3. Lev Nikolaevich Tolstoydıń pedagogikalıq kóz – qarasları. 
Lev Nikolaevich Tolstoy (1828-1910)–genial rus jazıwshısı, haqıyqıy
a
ǵ
artıwshı – pedagog 1828–jılı 9-sentyabrde Tula guberniyasınıń Yasnaya Polyana 
awılında tuwıldı. Ol óz bilimlerin kóbinshe óz betinshe oqıp – úyreniw arqalı asırıp 
bardı. 
Ol pedagogikalıq xızmetin 1848 – jılı Yasnaya Polyana awılında diyxanlardı 
oqıtıp, sawatlı etiw hám olardıń turmısın jaqsılaw islerine kirisiwden basladı. Ol 
mektep ashıp, awılda
ǵ
ı kámba
ǵ
allardıń balaların oqıta basladı. Sonıń menen birde 

---

Tula guberniyasında a
ǵ
artıwshılıq islerdi alıp barıwda ayanbay xızmet etti. Bul 
dáwirde onıń baslaması menen 20 dan artıq mektepler ashıldı. 
Óziniń bilimlendiriw tarawında
ǵ
ı is tájiriybelerin keń en jaydırıw maqsetinde 
1862 – jıldan baslap L.N.Tolstoy «Yasnaya Polyana» atlı pedagogikalıq jurnaldı 
shı
ǵ
ara basladı hám onıń betlerinde «Xalıq bilimlendiriwi haqqında», «Sawatqa 
úyretiw metodları haqkında», «Mekteplerdiń erkin shólkemlestiriliwi hám 
rawajlanıwı», «Oqıwshılardıń eń jaqsı shı
ǵ
armaları» sıqlı bir qatar maqalaların 
járiyaladı. 
Tolstoy óziniń pedagogikalıq shı
ǵ
armalarında oqıtıw teoriyası máseleleri 
boyınsha bir qansha jańa ideyalardı ilgeri surdi. 1860 –jıllardıń basında Tolstoy 
pedagogikalıq isin bunnan bılayda jetilistiriw maqsetinde ilimiy - izleniwler alıp 
baradı hám «hár bir mektep ózine tán bir tálim – tárbiya laboratoriyasına aylanıwı 
kerek» degen talaptı qoyadı. Onıń Yasnaya Polyanada
ǵ
ı mektebide óz aldına 
tájiriybe laboratoriyası edi. Oqıtıwshınıń oqıwshılar menen erkin sáwbetlesiwi 
tiykar etip alın
ǵ
an bul mektepte 7 jastan 13 jasqa shekemgi 30-40 dixan balaları 
oqıytu
ǵ
ın edi. Bulardan tısqarı hár jılı 3-4 ulken jasta
ǵ
ı adamlarda oqıp, bilim alar 
edi. Tolstoy ózi shólkemlestirgen mektepte oqıw rejesinde, oqıtıw mazmunında óz 
betinshe islep shıqtı. Onıń mektebinde oqıw, jazıw, taza jazıw, grammatika, din 
saba
ǵ
ı, rus tariyxınan gurrińler, arifmetika, medicina hám geografiyadan elementar 
bilimler berilip, balalar
ǵ
a suwret salıw hám qosıqta úyretiler edi. Rus tili 
sabaqlarında Tolstoy oqıwshılar
ǵ
a kórkem gúrrińler formasında medicina, 
geografiya hám tariyxtan ma
ǵ
lıwmatlar berer edi. Ol bunday gúrrińlerdiń ulgisi 
sıpatında «Yasnaya Polyana mektebi»atlı maqalasında 1812-jıl
ǵ
ı Watandarlıq 
urısqa baylanıslı gúrrińin keltirip ótken. 
L.N.Tolstoy 1869-jılı «Urıs hám paraxatshılıq» romanın jazıp, tamala
ǵ
annan 
soń balalar menen ótkizetu
ǵ
ın sabaqlarına jánede kirisedi. 1872-jılı onıń «Azbuka» 
(«Álipbe») kitabı basılıp shıqtı. 1875-jılı bolsa onıń qayta islengen «Novaya 

---

Azbuka» («Jańa álipbe») hámde tórt «Kniga dlya chteniya» («Oqıw kitabı») 
kitapları jarıq kórdi. 
Tolstoy sawat úyretiw ushın grammatikanı jaqsılaw ustinde kóp isledi, óz 
awılında
ǵ
ı mekteplerde ses (dawıs) metodınıń tásirin anıqlaw boyınsha arnawlı 
pedagogikalıq tájiriybeler ótkerip, jaqsı nátiyjelerden ibarat juwmaqqa iye boldı. 
L.N.Tolstoy «Álipbe» hám «Oqıw kitabı» xrestomatiyaları menen bir qatarda 
óz zamanı ushın kóplegen abzallıqlar
ǵ
a iye bol
ǵ
an arifmetika sabaqlı
ǵ
ında jazdı. 
Aldıń
ǵ
ı metodist – alım sıpatında tayarlap baspadan shı
ǵ
arıl
ǵ
an sabaqlıq hám 
qollanbalar Tolstoydıń óz xızmeti dáwrinde baslawısh tálim metodikası menen 
jemisli shu
ǵ
ıllan
ǵ
anlı
ǵ
ın kórsetedi. 
L.N.Tolstoydıń pedagogikalıq xızmetiniń soń
ǵ
ı dáwiri (1880 jıldan ómiriniń 
aqırına shekem) óz aldına bir basqıshtan ibarat boldı. Bul dáwir Tolstoyda diniy 
isenimniń payda bolıwı menen xarakterlenedi: adamlar
ǵ
a mehir – muxabbat, barlıq 
gunalarınan keshiw, óz – ara kelisimge keliw, zulım
ǵ
a qarsı zulımlıq isletpeslik 
h.t.b. Tolstoy óziniń diniy ádep – ikramlılıq táliymatın diyxanlardıń balaları menen 
ótkizilgen sabaqlarında sonday – aq ulken jasta
ǵ
ılar arasındada keń ugit – nasiyat 
etip bardı.