Microsoft Word педагогика тарихы кейинги вартант

Demokrit (b.e.sh. 460-370 jj)
atomizm teoriyasın jaratqan áyyemgi 
Greciyanıń ataqlı filosof-materialisti esaplanadı. Onıń óz dáwiri ushın progressiv 
kóz-qarasları áyyemgi grek filosofiyasınıń shoqqısı bolıp tabıladı. Ol óz 
shı
ǵ
armalarında tárbiya máselesine ulken itibar qarattı. Ol qudaydı adamlardıń ózi 
oylap tapqan, tiykarında joq nárse, dep hámme nárseni quday menen 
baylanıstırıw
ǵ
a qarsı shı
ǵ
adı. Ol tárbiyanı tábiyat penen muwapıqlastırıw 
máselesin birinshi bolıp usınadı. «Tábiyat penen tárbiya bir-birine uqsaydı», dep 
jazadı. Sonday – aq ol «tálim miynet nátiyjesinde 
ǵ
ana gózzal nárselerdi payda 
etedi», dep tárbiya isinde miynettiń kóp ekenligin túsindiredi. Ol miynetke úyreniw 
menen ol jeńillesip baradı, dep kórsetedi. Ol qul iyelewshilikke qarsı shıqtı, 
tábiyattı úyreniwge, tárbiyanı qayta qurıw
ǵ
a shaqırdı. Ol insan xarakteriniń bul 
dun’yada
ǵ
ı tiykarın tabıw
ǵ
a urındı. 
Demokrittiń etikalıq hám pedogogikalıq kóz-qarasları diniy qabıqtan awlaq 
edi. Sonlıqtanda onıń pikirleri keyingi filosoflardıń kóz-qaraslarına qattı tásir 
kórsetti. Ásirese onıń insannıń kamal
ǵ
a keliwinde tárbiyanıń ornı haqqında
ǵ
ı kóz-
qarasları, tárbiyanıń roline bergen bahaları pedagogika tariyxı teoriyasın jaratıw
ǵ
a 
qosıl
ǵ
an úlken úles bolıp tabıladı. 
Áyyemgi Rimde pedagogikalıq ideyalardıń rawajlanıwı. 
Áyyemgi Rimde 
b.e.sh. III-I ásirlerde ilim, ádebiyat, tariyx pánleri, arxitektura hám súwretlew óneri 
rawajlanıp bardı. Tábiy
ǵ
ıy ilim tarawında b.e.sh. II ásirde Ptolomey «Al’magest» 
shı
ǵ
armasın jazıp, onda álemniń geocentrik sistemasın bayan etedi. Diofant 

---

«Arifmetika», Papp Aleksandrskiy «Matematika toplamı», Vitruviy «Arxitektura 
haqqında 10 kitap» shı
ǵ
armaların dóretti. Tit Liviydiń «Rim tariyxı», Korneliy 
Tacittiń «Annallar», «Tariyx» shı
ǵ
armaları júzege keldi. Kórkem shı
ǵ
arma 
tarawında Ovidiy «Muxabbat ilimi», «Metamorfozlar» kibi dun’ya
ǵ
a belgili 
shı
ǵ
armaların dóretti. 
Ullı pedogog Mark Fabiy Kvintilian mektepke tiykar salıp, «Oratordı (sózge 
sheshenlikti) tárbiyalaw haqqında» degen shı
ǵ
armasında óziniń pedagogikalıq 
pikirlerin bayan etedi. Ol birinshi gezekte oqıtıwshılardıń óz qaniygeleri boyınsha 
tereń bilimge iye bolıwın talap etedi. Kvintilian balalardı úyde emes, mektepte 
oqıtıw ideyasın ilgeri súredi. Bala shańaraqta erkelik etedi, nátiyjede bala aqıl hám 
dene tárbiyasınan ayırıladı, sonlıqtanda balanıń mektepte oqı
ǵ
anı maqul degen 
pikirdi aytadı. 
Kvintilian óz pedagogikalıq kóz-qaraslarında insannıń tábiy
ǵ
ıy belgilerine, 
balalardıń tuwma qábiletlerine itibar qaratadı hám olardı joqarı bahalaydı. Onıń 
pikirinshe balalar jaslı
ǵ
ınan baslap tárbiya alıwı kerek.
Kvintilian Aristotel’ sıyaqlı 5 jastan 7 jas aralı
ǵ
ın mektepke tayarlıq dáwiri 
dep esaplaydı. 7 jastan baslap olardı mekteplerde oqıtıw lazım dep kórsetedi. 
Kvintilian oqıtıwda kórgizbelilikke ulken itibar qaratadı, sonıń menen birge 
tálimde izbe-izlik hám sistemalılıqtıń bolıwın talap etedi. Bolashaq oratordıń este 
saqlaw qábileti hám kórkemlep sóylew dárejesi joqarı bolıwı kerek. Bul 
qásiyetlerdi bala
ǵ
a mektepke shekemgi dáwirden baslap úyretip barıw kerek dep 
kórsetedi. Bala
ǵ
a júdá kóp nárseni úyretiwdiń zárúrligi joq, biraq bilgenlerin puxta 
eslep qalıw qábiletin rawajlandırıw kerek deydi. Kvintilian balalar
ǵ
a qosıq 
yadlatıw oratorlıq tárbiyasında júdá jaqsı qural dep kórsetedi. 
Ulıwma Kvintilian Rimde mektepke tiykar sal
ǵ
an, áyyemgi pedagogikanıń 
birinshi teoretigi hám ámeliyatshısı sıpatında húrmetke bólenedi, hár jılı ol 
Vespasiana imperatorınıń qımbat bahalı saw
ǵ
aları menen sıylıqlanadı.