Microsoft Word paygambarlar tarixi 1 ziyouz com doc

ْذِإ
 
ْﻢُﻜْﻴَﻠَﻋ
 
ِﻪﱠﻠﻟا
 
َﺔَﻤْﻌِﻧ
 
اوُﺮُآْذا
 
ِمْﻮَﻗ
 
ﺎَﻳ
 
ِﻪِﻣْﻮَﻘِﻟ
 
ﻰَﺳﻮُﻣ
 
َلﺎَﻗ
 
ْذِإَو
 
ﺎًآﻮُﻠُﻣ
 
ْﻢُﻜَﻠَﻌَﺟَو
 
َءﺎَﻴِﺒْﻧَأ
 
ْﻢُﻜﻴِﻓ
 
َﻞَﻌَﺟ
 
 
َﻦﻴِﻤَﻟﺎَﻌْﻟا
 
َﻦِﻣ
 
اًﺪَﺣَأ
 
ِتْﺆُﻳ
 
ْﻢَﻟ
 
ﺎَﻣ
 
ْﻢُآﺎَﺗﺁَو
)
٢٠
(
 
ْﻢُﻜَﻟ
 
ُﻪﱠﻠﻟا
 
َﺐَﺘَآ
 
ﻲِﺘﱠﻟا
 
َﺔَﺳﱠﺪَﻘُﻤْﻟا
 
َضْرﻷا
 
اﻮُﻠُﺧْدا
 
ِمْﻮَﻗ
 
ﺎَﻳ
 
َﻦﻳِﺮِﺳﺎَﺧ
 
اﻮُﺒِﻠَﻘْﻨَﺘَﻓ
 
ْﻢُآِرﺎَﺑْدَأ
 
ﻰَﻠَﻋ
 
اوﱡﺪَﺗْﺮَﺗ
 
ﻻَو
)
٢١
(
اﻮُﻟﺎَﻗ
 
ﺎﱠﻧِإَو
 
َﻦﻳِرﺎﱠﺒَﺟ
 
ﺎًﻣْﻮَﻗ
 
ﺎَﻬﻴِﻓ
 
ﱠنِإ
 
ﻰَﺳﻮُﻣ
 
ﺎَﻳ
 
 
َنﻮُﻠِﺧاَد
 
ﺎﱠﻧِﺈَﻓ
 
ﺎَﻬْﻨِﻣ
 
اﻮُﺟُﺮْﺨَﻳ
 
ْنِﺈَﻓ
 
ﺎَﻬْﻨِﻣ
 
اﻮُﺟُﺮْﺨَﻳ
 
ﻰﱠﺘَﺣ
 
ﺎَﻬَﻠُﺧْﺪَﻧ
 
ْﻦَﻟ
)
٢٢
(
 
َﻦﻳِﺬﱠﻟا
 
َﻦِﻣ
 
ِنﻼُﺟَر
 
َلﺎَﻗ
َد
 
اَذِﺈَﻓ
 
َبﺎَﺒْﻟا
 
ُﻢِﻬْﻴَﻠَﻋ
 
اﻮُﻠُﺧْدا
 
ﺎَﻤِﻬْﻴَﻠَﻋ
 
ُﻪﱠﻠﻟا
 
َﻢَﻌْﻧَأ
 
َنﻮُﻓﺎَﺨَﻳ
 
ِﻪﱠﻠﻟا
 
ﻰَﻠَﻋَو
 
َنﻮُﺒِﻟﺎَﻏ
 
ْﻢُﻜﱠﻧِﺈَﻓ
 
ُﻩﻮُﻤُﺘْﻠَﺧ
 
َﻦﻴِﻨِﻣْﺆُﻣ
 
ْﻢُﺘْﻨُآ
 
ْنِإ
 
اﻮُﻠﱠآَﻮَﺘَﻓ
)
٢٣
(
 
َﺖْﻧَأ
 
ْﺐَهْذﺎَﻓ
 
ﺎَﻬﻴِﻓ
 
اﻮُﻣاَد
 
ﺎَﻣ
 
اًﺪَﺑَأ
 
ﺎَﻬَﻠُﺧْﺪَﻧ
 
ْﻦَﻟ
 
ﺎﱠﻧِإ
 
ﻰَﺳﻮُﻣ
 
ﺎَﻳ
 
اﻮُﻟﺎَﻗ

---

Payg’ambarlar tarixi Islomiyat tarixidir (1-kitob) 
www.ziyouz.com kutubxonasi 
109
 
ﺎَﻨُه
 
ﺎَه
 
ﺎﱠﻧِإ
 
ﻼِﺗﺎَﻘَﻓ
 
َﻚﱡﺑَرَو
)
٢٤
(
ِإ
 
ُﻚِﻠْﻣَأ
 
ﻻ
 
ﻲِّﻧِإ
 
ِّبَر
 
َلﺎَﻗ
 
ِمْﻮَﻘْﻟا
 
َﻦْﻴَﺑَو
 
ﺎَﻨَﻨْﻴَﺑ
 
ْقُﺮْﻓﺎَﻓ
 
ﻲِﺧَأَو
 
ﻲِﺴْﻔَﻧ
 
ﻻ
 
َﻦﻴِﻘِﺳﺎَﻔْﻟا
)
٢٥
(
 
ﻰَﻠَﻋ
 
َسْﺄَﺗ
 
ﻼَﻓ
 
ِضْرﻷا
 
ﻲِﻓ
 
َنﻮُﻬﻴِﺘَﻳ
 
ًﺔَﻨَﺳ
 
َﻦﻴِﻌَﺑْرَأ
 
ْﻢِﻬْﻴَﻠَﻋ
 
ٌﺔَﻣﱠﺮَﺤُﻣ
 
ﺎَﻬﱠﻧِﺈَﻓ
 
َلﺎَﻗ
 
َﻦﻴِﻘِﺳﺎَﻔْﻟا
 
ِمْﻮَﻘْﻟا
)
٢٦
(
 
«Muso o‘z qavmiga aytganini eslang: «Ey qavmim! Allohning sizlarga bergan ne’mati – ichingizdan 
payg‘ambar chiqargani, sizlarni 
(ba’zilaringizni)
 podshoh qilgani va olamlardan hech bir kimsaga 
bermaganini sizlarga ato etganini eslangiz! Ey qavmim! Sizlar uchun Alloh bitib qo‘ygan bu muqaddas 
yer 
(Baytul-Maqdis)
ga kiringiz va ortingizga qaytib ketmangizki, ziyon ko‘ruvchilarga aylanib qolasiz». 
Aytdilar: «Ey Muso! U yerda bahaybat 
(zolim)
 qavm bor. Ular u yerdan chiqmagunlaricha, biz u yerga 
sira kirmaymiz. Agar u yerdan chiqsalargina, biz kiruvchilardirmiz.»
(O’n ikki yo‘lboshchi ichidan 
Allohdan)
 qo‘rqadigan va Allohning in’omiga sazovor bo‘lganlaridan ikki kishi shunday dedi: «Ular 
ustiga 
(shaharga)
 darvozadan kiringiz. Unga kirib olishingiz bilan, sizlar g‘olib bo‘lasiz. Agar mo‘‘min 
bo‘lsangiz, Allohga tavakkul qilingiz!» Aytdilar: «Ey Muso! Modomiki, ular u yerda ekanlar, biz sira u 
yerga kirmagaymiz. Sen o‘zing va Rabbing borib, ular bilan jang qilaveringlar. Biz esa shu yerda 
o‘tiruvchilarmiz». 
(Muso)
 aytdi: «Ey Rabbim! Men faqat o‘zim va birodarim 
(Horunga)
 egalik qilurman. 
Bas, bizni u fosiqlar qavmidan O’zing ajrim qilgin!» 
(Alloh)
 dedi: «Albatta, u 
(Baytul-Maqdis)
 endi ular 
uchun qirq yilga 
(kirishi)
 taqiqlangandir. Yer yuzi bo‘ylab sarsonlikda yuradilar. Sen 
(bu kabi)
 fosiqlar 
qavmi uchun qayg‘urma!» 
(Moida, 20-26.)
 
Shunday qilib Muso (a.s.) qavmlari Tiyh sahrosida adashib, sargardonchilikda mashaqqatlar chekdilar. 
Misrda chekkan mashaqqatlari xolva bo‘lib: 
«Koshkiydi Misrdan chiqmagan bo‘lsak»,
deyishdi. 
Baytul-maqdis (Ariho)da shu davrda istiqomat qilgan «jabbor» qavm haqida mufassirlar juda ko‘p 
rivoyatlarni keltirganlar. Ularning jasadlari haddan ortiq ulkan, beso‘naqay ekanligi, Muso (a.s.) ularni da’vat 
qilish uchun yuborgan o‘n ikki kishi jabborlardan biriga duch kelgani, ularni ushlab cho‘ntagiga, qo‘yniga va 
yengiga solib, podshohi huzurida qo‘yib yuborgani, podshoh: «Bu nima?» - deb so‘ragani, ya’ni ular bunday 
mitti odamlarning Odam avlodidan ekanligiga ishonmagani va hokazo rivoyatlarni aytadilarki, bu rivoyatlar 
hech qanday asosga ega bo‘lmagan, aqlga ham, naqlga ham mos kelmaydigan xurofotlardir. 
Mufassir al-Bag‘aviy o‘z tafsirida rivoyat etishicha, jabborlardan bo‘lgan Avj ibn Unuq Isroil avlodlarini halok qilish 
uchun shahardan tashqariga chiqadi, ularga uloqtirish uchun tog‘ning cho‘qqisini sindirib oladi va boshiga ko‘tarib Isroil 
avlodlari tomon shitob bilan yuradi. Uning bo‘yi uch ming uch yuz o‘ttiz uch gaz(Bir gaz yetmish santimetrdan ortiqdir.)
456 
Bir qush tepadan kelib, harsangni cho‘qiydi va uni teshib qo‘yadi. Harsang tosh Avjning bo‘yniga halqadek osilib qoladi. 
Bundan foydalangan Muso (a.s.) sakrab turib, hassalari bilan uni uradilar. Muso (a.s.)ning bo‘ylari o‘n gaz (sakkiz metr), 
hassalarining uzunligi ham o‘n gaz edi. Yana o‘n gaz balandlikka sakrab, Avjning to‘fig‘idan jarohatlaydilar va halok 
etadilar. 
Agar shu rivoyat rost bo‘lib, jabborlar haddan ortiq ulkan bo‘lganda edi, Alloh taolo ular bilan jang qilib, 
Baytul-Maqdisni egallashni Isroil avlodlariga buyurmagan bo‘lardi. Ular itoatsizlik qilsalar ham, ma’zur 
sanalardilar. 
Ibn Abbos, Mujohid, Ikrima, Atiyya, as-Sadiy, ar-Rabi’ ibn Anas va boshqalarning fikricha, Isroil avlodlariga 
nasihat qilib, payg‘ambarga itoat qilsalar va shaharga tavakkul bilan kirib borsalar najotga erishishlari mumkin 
ekanligini ishora qilgan ikki solih kishi-Yusha’ ibn Nun va Kolib ibn Yufanno edilar. Bu ikkovlari Allohning 
buyrug‘iga tajovuz qilmadilar, payg‘ambar so‘ziga itoat qildilar va najotga erishib, Baytul-Maqdisga sog‘-
salomat kirib bordilar. Tiyhga kirib qolganlarning barchasi esa qirq yillik sarson-sargardonchilikda vafot etishdi. 
Imom Ahmad rivoyat qiladi: Al-Miqdod Payg‘ambarimiz (s.a.v.)ga Badr kuni shunday dedi: «Ey Allohning 
Rasuli, Biz sizga Isroil avlodlari Muso (a.s.)ga: 
«Sen o‘zing va Rabbing borib, ular bilan jang qilaveringlar. Biz esa shu yerda o‘tiruvchilarmiz» - degan javobni 
aytmaymiz, balki, «Siz boring, Rabbingiz bilan birga jang qiling, biz ham siz bilan birga jang qiluvchilarmiz» - deymiz». 
(Ibn Kasir. Qisasul-anbiyo. Qohira. 273-bet.)
Isroil avlodlarining Muso (a.s.)ga itoatsizlik qilganlari va buning jazosiga Tiyh vodiysida sargardon bo‘lib qirq 
yil qolib ketganlari Qur’onda bayon etilgan. 
Ammo, bu voqea «Ahli kitoblar»ning kitoblarida yozilmagan. Ularning aytishlaricha, Muso (a.s.) jabborlar 
bilan jang qilish uchun Yusha’ ibn Nun boshchiligida askar tayyorlab, Baytul muqaddasga yubordilar. Ularning 
jangini Muso, Horun va Xur tog‘ cho‘qqisidan kuzatib turdilar. Muso (a.s.) har gal hassalarini ko‘targanda, 
Yusha’ askarlari dushmanni quvardilar, agar qo‘llari tolib, hassa qiyshayib ketsa, dushman hujumni 
kuchaytirardi. Kun botishiga yaqin qolganda, Yusha’ ibn Nun boshchiligidagi Muso askarlari g‘olib bo‘lib, 
dushmanni tor-mor etdilar. 

---

Payg’ambarlar tarixi Islomiyat tarixidir (1-kitob) 
www.ziyouz.com kutubxonasi 
110
«Ahli kitoblar»ning yana rivoyat etishlaricha, Muso (a.s.)ning qaynilari, Madyanning kohini bo‘lgan Yasrun 
dushman tarafida edi. Muso (a.s.)ning jangdagi mo‘‘jizalaridan, u kishiga Alloh zafar berganidan xabar topib, 
Muso (a.s.)ning yonlariga mo‘min bo‘lib keldi. Muso (a.s.) unga ko‘p hurmat va ehtirom ko‘rsatdilar. 
Yasrun Muso (a.s.)ga bashorat berib, Isroil avlodlarining turli qabilalari o‘rtasida ixtilof paydo bo‘lgani, Musoga 
nisbatan xusumat kuchayganini aytdi va qavmga ishonchli, pok, taqvodor odamlardan vakillar tayinlashni, ular 
odamlarning xatosi va xiyonatiga yarasha jazo berib turishlarini, har ming kishiga mingboshi, har yuz kishiga yuzboshi, 
har ellik kishiga ellikboshi va har o‘n kishiga o‘nboshi tayinlashni, ular qavmlarni boshqarishini, muammolarni hal etishini 
maslahat berdi. Muso (a.s.) qavmlari orasida ana shunday boshqaruvni yo‘lga qo‘ydilar. 
(Ibn Kasir. Qisasul-anbiyo. 
Qohira. 274-bet.)
Isroil avlodlari Misrdan chiqqan kundan boshlab, uchinchi oyda bahorning dastlabki kunlarida Turi Siyno 
tog‘ining yonidagi vodiyga tushdilar.