Microsoft Word O'zbek adiblari doc

MIRKARIM OSIM (1907—1984)

 

 

O’zbek  sho’ro adabiyotining to’ng’ich  avlodiga  mansub  Mirkarim  Osim  1907  yilda  Toshkentda, 

ziyoli  oilasida  dunyoga  kelgan.  1918  yildan  «Shamsul  urfon»  nomli  boshlang’ich  maktabda 

o’qidi. 1921 yildan Alisher Navoiy nomidagi respublika bilim yurtida tahsil ko’rdi. Do’stlari Oybek 

va H. Yoqubovlar bilan bu texnikumda adabiyot-san’at turlarini o’rgandi. 

1926  yilda  esa  Moskva  Davlat  pedagogika  institutining  tarix-iqtisod  fakultetida  o’dib,  uni  1930 

yilda  tugalladi.  Samarqandda  o’qituvchilar  tayyorlash  kursida,  1932  yilda  O’zbekiston  Maorif 

Xalq komissarligi, Pedagogika ilmiy-tadqiqot ilmgohida ishladi. 

Boshda  she’rlar  yozdi.  Tarix  fanidan  qo’llanma,  tavsiya,  darsliklar  yaratdi.  1940  yilda  Ulug’ 

---

Alisher  Navoiy  hayoti  va  ijodi  haqida  «Astrobod»,  «Alisher  Navoiy  a  Darvishali»,  «Badarg’a», 

«Navoiyning  xislatlari»,  «Ulug’bek  va  Navoiy»  singari  hikoya  va  tarixiy  qissalar  yoza  boshladi. 

Adib bir umr tarixiy qissalar yozish bilan mashg’ul bo’lib, yangi-yangi avlodlarni o’tmish va uning 

ilg’or  shaxslariga  nisbatan  muhabbat  ruhida  tarbiyaladi.  Vatanparvarlik,  insonparvarlik 

g’oyalarini ulug’ladi. 

Tarixchi adibning asarlarini davriy jihatdan uch guruhga ajratish mumkin: 

1.    Tariximizning  qadimgi  davrlari  haqida  hikoyalar  (Makedonskiy,  arab  xalifasi,  Eron  shohlari 

bosqini). 

2.    O’rta  asrlar  tarixidan  hikoya  qiluvchi  asarlar  (Mo’g’ullar  istilosi  va  fan,  madaniyat  arboblari 

haqida tarjimai hol, qissa va hikoyalari). 

3.  XVIII asrdan to Oktyabr to’ntarishiga qadar bo’lgan davr tarixiy hayoti haqidagi asarlar. 

Ayni paytda Mirkarim Osim asarlarini uch katta mavzu yo’nalishi bo’yicha tahlil qilish, baholash 

mumkin: 

1.  Tarixiy qahramonlik mavzuidagi asarlar. 

2.  Tarixiy-maishiy mavzu. 

3. Tarixiy tarjimai hol asarlari. 

Qahramonlik  mavzuiga  ijodkorning  «O’tror»,  «To’maris»,  «Temur  Malik»,  «Aleksandr  va 

Spitamen» kabi asarlarini kiritish mumkin. 

Maishiy mavzudagilarga «Mohlar oyim va Xonposhsha», «Karvon qo’ng’irog’i», «Elchilar» kabi 

asarlar kiradi. 

Tarjimai  hol  tarixiy  asarlarining  namunalari  qilib  tarixchi  adibning  «Zulmat  ichra  nur»  (Navoiy), 

«Jayhun  ustida  bulutlar»  (Beruniy),  «Ibn  Sino  qissasi»,  «Aljabrning  tug’ilishi»  (Al-Xorazmiy), 

«Singan setor» (Mashrab) kabi qissalarini ko’rsatish mumkin. 

Mirkarim  Osim  50-yillar  Stalin  qatag’onining  begunoh  ma’naviy  qurbonlaridan  biridir.  Uning 

vatanparvarlik,  millatparvarlik,  o’tmish  tarixga  muhabbat  ruhidagi  asarlari  o’z  muallifiga  qaro 

kunlar olib keldi. Adib ko’p yillar sho’ro rejimining azoblarini chekdi. 

60  yillarda  vatanga  qaytgan  san’atkor  tarixiy  asarlar  yozishda,  tarjimai  hol  ishi  bilan 

shug’ullanishda davom etadi. Adabiy nashriyotlarda kichik adabiy xodim vazifalarida ishladi. 

Mirkarim  Osim  tarixchi  adiblar  orasida  asl  manbani  buzmay,  qayta  badiiy  jonlantirishi  bilan 

ajralib turadi. Uning asarlari 70-80-90-yillar tarixiy adiblari uchun asosiy manba vazifasini o’tadi. 

Mirkarim  Osim  keyingi  avlod  yozuvchilari  uchun  ko’prik  vazifasini  o’tagan  ijodkorlardandir. 

Bugungi  kunning  mashhur  va  tanilib  kelayotgan  tarixchi  adiblari  Mirkarim  Osimni  o’zlarining 

ustozlari deb biladilar. 

Tarixchi  adib  70  yilligi  munosabati  bilan  O’zbekistonda  xizmat  ko’rsatgan  madaniyat  xodimi 

unvoni berilgan. U 1984 yilda vafot etdi.