Microsoft Word O'quv qo'llanma

5.19 “DEBAT” METODI 
“Debat” (fransuzcha “debatere” so‘zidan olingan bo‘ilib, “debats”- 
“bahslashmoq”) texnologiyasi yig‘ilish, majlis yoki moshg‘ulotlarda biror-bir 
Muhokama qatnashchilari dastlab muammolarning barcha sabablarini muhimlik 
darajalari bo’yichaajratadi
O‘quvchilarga tahlil asosida ma’lum jarayonning yuz berishiga olib kelgan beshta 
sababni aniqlash va ular orasidan eng muhim sababni toppish vazifasi yuklatiladi 
Barcha variantlar guruh a’zolari o’rtasida ajratiladi. Har bir qatnashchi o’zining 
muqobil javob variantlaridan birini tanlaydi, ularni muhimligiga ko‘ra darajalarga 
ajratadi va tartib raqami bilan belgilab chiqadi 
 
S
H 
A 
R 
T 
!!!
O‘quvchi (talaba) lar davra qurib o‘tirishlari o‘rtaga tashlangan 
savol yuzasidan o‘z tushunchalarini bayon etishlari 
Mashg‘ulotda har bir o‘quvchi (talaba) ning faol ishtirok etishi,
muhokamaga o‘z hissasini qo‘shishini ta’minlash
O‘quvchi (talaba) lar o‘zlariga navbat kelishini kutib o‘tirmmay, ma
(savol, masala, muommo) yusasidan fikrlarini ayta olishlari

---

i
v
‐
o
j
365
mavzu yuzasidan ishtirokchilar o‘rtasida o‘zaro bahs uyushtirish, ularning o‘zaro 
fikr almashishlarini ta’minlashga xizmat qiladi.
O‘quv mashg‘ulotlarida debat quyidagi tartibda uyushtiriladi: 
5.20 “YELPIG‘ICH” STRATEGIYASI 
Murakkab va ko‘p tarmoqli bo‘lib, muommoli vaziyatlarni o‘rganishga 
yo‘naltirilgan ushbu texnologiyalarning mohiyatiga ko‘ra mavzuning bandlari, 
bo‘limlari bo‘yicha ma’lumot beriladi. Band va bo‘limlar alohida-alohida 
muhokama qilinadi. Masalan, ma’lum hodisa, voqea yoki jarayonning ijobiy, salbiy 
jihatlari, foydasi, zarari, afzalligi, kamchiligi ko‘rsatib beriladi. 
Strategiya o‘quvchi (talaba) larda tanqidiy, tahliliy, mantiqiy fikrlash, o‘z 
fikrlarini muvaffaqiyatli rivojlantirish, shaxsiy g‘oyalarni yozma va og‘zaki 
shaklda ixcham bayon etish, uni samarali himoya qilish ko‘nikma, malakalarini 
shakllantirishga imkoniyat yaratadi. 
“Yelpig‘ich” strategiyasi yordamida o‘zlashtirilayotgan mavzuning muayyan 
jihatlarini jamoa, guruh, juftlik hamda har bir qatnashchining individual faol 
ishlashi asosida o‘rganishga xizmat qiladi.
Texnologiyani nafaqat ta’lim, shu bilan birga ma’naviy-ma’rifiy ishlar 
jarayonida ham qo‘llash mumkin. Bunda o‘quvchi (talab) larning quyidagi sifat va 
ko‘nikmalarga ega bo‘lishlariga erishiladi: jamoa bilan ishlash; muammo va 
O‘rganilayotgan mavzu yuzasidan bahs yuritilishi bo’lgan muammo tanlanadi zarur
Bahslashish uchun ikki nafar o‘quvchi (talaba, guruh yoki juftlik) 
larning e’tiborlariga tanlangan muammo havola etiladi 
Muommo yuzasidan alohida o‘quvchi(talaba), guruh yoki juftliklar 
tomonidan bildirilgan fikrlar tahlil qilinadi
Ekspertlarning fikrlari tinglanadi 
Debatda bildirilgan fikrlar yuzasidan xulosa chiqariladi
Debat yakunlanadi
Debatda bildirilgan fikrlar yuzasidan xulosa chiqariladi 

---

i
v
‐
o
j
366
vaziyatlarni turli nuqtai nazardan muhokama qilish; kelishuvchan qarorlarni qabul 
qilish; o‘zgalar fikrini hurmat qilish; xushmuomalalik; faoliyatga ijodiy 
yondashish; faollik; muammoga diqqatni jamlay olish va b. 
Ta’limiy jarayonida muayyan mavzuni o‘rganish chog‘ida strategiyani turli 
bosqichlarda aniq maqsadlar asosida qo‘llash mumkin. Masalan: