Microsoft Word olmadan kompot tayyorlash va saqlash texnologiyasi doc

Tayyoqchalarni ajratish. 
Olcha va giloslar tayyoqchalari bilan zavodga 
keladi, aks xolda tayyoqchalar bo‘lgan joyda oshlovchi moddalar oksidlanib qora 
dog‘lar paydo bo‘ladi, bundan tashqari, meva ichiga infeksiya o‘tishi mumkin. 
Tayyoqchalar yuvishdan oldin mashinalarda ajratiladi. Mevalar bunkerdan 
ikkita har xil tomonlarga aylanadigan rezinali valiklar orasiga tushadi. Valiklar 
orasidagi masofa kichkina bo‘ladi, shu sababli mevalar ular orasiga tushmaydi. 
Keyin mevalar va valiklar suv bilan yuviladi. 
Danaklarni ajratish. 
Danaklar asosan yirik mevalarda olinadi (o‘rik va 
shaftoli). Bolalar uchun kompotlar tayyorlanganda gilos va olcha ham danaklardan 
tozalanadi. 
Danaklarni tozalaydigan mashina quyidagicha ishlaydi. Mevalar lentaga 
qo‘yiladi, lentada esa maxsus chuqurlar bo‘ladi. Yuqoridan lentaga plita 
tushiriladi, plitadagi puassonlar mevalarni ikkiga bo‘lib danaklarni ajratadi. Lekin 
bunda mevalar eziladi.
Qiyin ajraladigan danaklarni ajratish uchun maxsus mashinalarda mevalar 
ikkiga kesiladi, keyin pichoq bilan ajratiladi. 
Po‘stidan tozalash. 
Olma, nok, behi, shaftoli, qovun po‘stidan tozalanadi. 
Tozalash jarayoni mexanik, termik va kimyoviy usullar yordamida o‘tkaziladi. 
Urug‘li mevalarni tozalash uchun mevalar aylanadigan sterjenga qo‘yiladi, 
mashinadagi bitta pichog‘i po‘stini tozalaydi, ikkinchi pichoq mevaning ichidagi 
urug‘larni oladi. Tozalangan meva reshetkaga yuboriladi, va bu yerda bo‘laklarga 
kesiladi. 

---

18
Kimyoviy usulda tozalash uchun kaustik sodaning issiq eritmasi ishlatiladi. 
Ishqor protopektinga ta’sir qiladi. Protopektin issiqlik ta’sirida pektinga aylanadi 
va meva po‘stilari oson ajralib turadi. Keyin ular ishqordan suv bilan yuviladi.
Mandarinlarni oq plyonkadan (albedo) tozalash uchun 30-40 sekund 
davomida 0,8-1% NaON eritma bilan ishlov beriladi (t - 85°С). Albedo tarkibida 
achchiq glikozidi naringin bor.
Ishqor bilan ishlash jarayonlari maxsus apparatlarda o‘tkaziladi. Bu 
apparatlar blanshirovatellarga o‘xshab ishlaydi. Mevalar qattiq lentalarda oldin 
ishqorli keyin suvli dush tagidan o‘tkaziladi. Bu jarayonni tezlashtirish uchun 
ishqor eritmasiga 0,05% dodetsilbenzolsulfonat eritmasi quyiladi. Bunda 
chiqindilar 2 marta kamayadi, ishqor va suv sarflanishi ancha kamayadi. Agar 
olma sirtidagi mum qavati qaynayotgan izopropil spirt bug‘lari yordamida 
tozalansa umumiy tozalash jarayonning davomiyligi 10 minutdan 2-3 minutgacha 
kamayadi. Kombinatsiyalangan usulda bug‘ bilan ishqor va gaz bilan ishqor 
ishlatiladi. Birinchi usulda mevalar ishqor bilan ishlanadi, po‘stlari esa suv va 
yuqori bosimdagi bug‘ bilan yuviladi. Ikkinchi usulda mevalar ishqor bilan 
sug‘oriladi, keyin suv bilan yuvilib apparatda 343-371°С temperaturada 12-16 
sekund davomida gaz bilan ishlanadi. 
Qattiq po‘stlarni bug‘ bilan tozalash mumkin. Tozalanadigan mevalar 3 ta 
kameradan o‘tadi, 10 sekund davomida 1 mPa bosimli bug‘ bilan ishlanadi, keyin 
bosim birdaniga pasaytiriladi va po‘stlar suv bilan barabanli yuvish mashinasida 
yuviladi. 
Mevalarni IQ nurlari yordamida ham tozalash mumkin. Masalan Kanadada 
olmalar 9-30 sekund IQ nurlar bilan ishlanib suv bilan yuviladi. Bunda chiqindilar 
va yo‘qotishlar 5-6 marta kamayadi.