Microsoft Word nemis va ozbek tillarida soz birikmalari doc



Download 439,37 Kb.
Pdf ko'rish
bet23/24
Sana21.01.2022
Hajmi439,37 Kb.
#394385
1   ...   16   17   18   19   20   21   22   23   24
Bog'liq
nemis va ozbek tillarida soz birikmalari

 

 


 

39

XULOSA 

 

 

Qiyosiy grammatika fani mustaqil fan sifatida o‘z tekshirish obyekti, metodi, 



ilmiy-nazariy  va  amaliy  aspektlariga  ega.  Hozirgi  nemis  va  o‘zbek  tillarida  so‘z 

birikmalarining qiyoslanishi quyidagi xulosalarni beradi: 

 

1.  Nemis  va  o‘zbek  tillirida  teng  bog‘lanish  yo‘li  bilan  tuzilgan  so‘z 



birikmalari tarkibidagi so‘zlarning hammasi bir xil so‘roqqa javob bo‘ladi, boshqa 

gap bo‘lagiga bir xil munosabatda bo‘lib, u bilan ergash birikma hosil qiladi. 

 

2. Bunday birikmaning  komponentlari sanash  intonatsiyasi  bilan aytilib,  bir 



turdagi predmet, harakat yoki holatlarni ifodalaydi. 

 

3. Bir komponent ikkinchi komponentga qarama-qarshi qo‘yiladi.  



 

4. Predmet yoki hodisalarning o‘rni almashinib turishi ko‘rsatiladi.  

 

5.  Teng  komponentli  so‘z  birikmasidagi  komponentlar  biriktiruvchi, 



zidlovchi kabi teng bog‘lovchilar bilan bog‘lanadi. 

 

Teng  komponentli  so‘z  birikmalarining  qiyoslanayotgan  tillarning  faqat 



biriga xos bo‘lgan grammatik xususiyatlari quyidagilar:  

 

1.  O‘zbek  tilida  nemis  tilidan  farqli  o‘laroq  uyushiq  qator  a’zolarining 



grammatik  shakli  umumlashtirilishi,  grammatik  ko‘rsatkich  uyushiq  qatorga 

yaxlitligicha qo‘shilishi mumkin. 

 

Uyushuvchi  shakllar  tarkibidagi  grammatik  ko‘rsatkichlarni  bunday 



umumlashtirish  nemis  tiliga  xos  emas.  Nemis  tilida  har  bir  uyushuvchi  so‘zshakl 

o‘zicha to‘liq grammatik shakllangan bo‘ladi. 

 

2.  Nemis  tilida  uyushiq  fe’l  kesimning  har  bir  a’zosi,  odatda  mustaqil 



grammatik shakllanadi. 

 

O‘zbek  tilida  esa  uyushuvchi  a’zolarning  grammatik  ko‘rsatkichlarini 



umumlashtirishdan  tashqari,  oldin  joylashgan  a’zoni  betaraf  shaklga  kiritish  ham 

mumkin.  

 

Ergashish  yo‘li  bilan  tuzilgan  so‘z  birikmalarining  qiyoslanayotgan  tillar 



uchun umumiy bo‘lgan xususiyatlari quyidagilardan iborat: 


 

40

 



1.  Bunday  birikmalar  har  ikki  tilda  ham  ikki  asosiy  guruhga  ajratiladi:  otli 

birikmalar, fe’lli birikmalar.    

 

2. Otli birikmalar quyidagi ko‘rinishlarga ega: 



 

Ot + ot 


 

Sifat + ot 

 

Son + ot 



 

Olmosh + ot 

 

Ravish + ot 



 

Sifatdosh + ot 

 

3. Bunday birikmalarda tobe so‘zlar aniqlovchi vazifasini bajaradi va o‘zaro 



bitishuv, moslashuv orqali birikadi. 

 

4.  O‘zbek  tilidagi  otli  so‘z  birikmalarida  tobe  so‘z  hokim  so‘zdan  oldin 



keladi. Nemis tilida esa tobe so‘z hokim so‘zdan oldin yoki keyin keladi. 

 

Nemis  tilida  ham,  o‘zbek  tilida  ham  hokim  so‘z  fe’l  bo‘lgan  birikmalarda 



ravish  (ba’zan  sifatlar),  vositali  kelishikdagi  ot  yoki  harakat  nomi  va  sifatdoshlar 

tobe  bo‘lib  keladi.  Bunday  birikma  komponentlari  gapda  to‘ldiruvchi  va  ravish 

funksiyasini bajarib, bir-biri bilan so‘z tartiba yoki intonatsiya vositasida birikadi.  

 

Nemis  tilidagi  fe’lli  so‘z  birikmalarida  tobe  so‘zlar  hokim  so‘zdan  oldin 



ham, keyin ham kelishi mumkin, o‘zbek tilida esa ular hokim so‘zdan albatta oldin 

keladi. 


 

Nemis  tilida  fe’l  hokim  so‘z  bo‘lgan  birikmalarda  otlar  fe’llarga  predlogsiz 

yoki  predlogli  vositali  kelishik  formasida  biriksa,  O‘zbek  tilida  esa  vositali 

kelishiklarda yoki ko‘makchi vositasida birikadi.  

 

     


 

 


Download 439,37 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   16   17   18   19   20   21   22   23   24




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish