|
503. Mavlono Shamsuddin Muhammad b. Ali b. Malikdod Tabriziy q. s.
Hazrat Maxdumiy n. m. n. «Nafahot ul-uns»da mundoq bitibdurlarki, Hazrat Mavlaviy aning alqobida
mundoq bitibdurkim, [yaxshilikka chiqiruvchi ulug‘ Mavlono – jonlarning xulosasi, chirog‘, shisha,
chirog‘donning sirri, din va haqiqat quyoshi, avvalgi va oxirgilarga Allohning nuri]
1
. Ul debdurkn,
hanuz maktabda erdim va murohiq bo‘lmaydur erdim. Agar manga qirq kun o‘tsa erdi, siyrati
Muhammadiy ishqidin manga taom orzusi bo‘lmas erdi. Ul Shayx Abubakr Sallabof Tabriziy
murididur. Va ba’zi debdurlarki, Shayx Ruknuddin Sinjosiy muridi ermishki, Shayx Avhaduddin
Kirmoniy ham aning murididur. Va ba’zi debdurlarki, Bobo Kamol Jandiy murididur. Bo‘la olurki,
barchaning xidmatig‘a yetmish bo‘lg‘ay va tarbiyatlarin topmish bo‘lg‘ay. Oxir holida doim safar qilur
ermish va qora kiyiz kiyar ermish va har mulkka borsa, karvonsaroyda tushar ermish. Derlarki,
Bag‘dodqa yetkanda Shayx Avhaduddin Kirmoniyni ko‘rdi va dedi: ne ishtasen? Ul dedi: toshlig‘
suvda oy aksin ko‘radurmen. Ul dedi: agar buyiungg‘a chibon chiqmaylur, oyni ne uchun osmonda
ko‘rmaysen? Va ul vaqtki, ul Bobo Kamol xidmatig‘a yetar erdi, Shayx Faxruddin Iroqiy ham Shayx
Zakariyo Mo‘ltoniy amri bila anda erdi. Va har fathu kashfeki anga yuzlanur ermish, ani nazm va yo
nasr libosida ado qilur va Bobo nazarig‘a yetkurur ermish. Va Shayx Shamsuddin hech nima zohir
qilmas ermish. Bir kun Bobo debdurki, farzand Shamsuddin, ul asroru haqoyiqdinki, farzand
Faxruddin Iroqiy zohir qilur, sanga hech loyiq bo‘lmas? Ul javob beribdurki, andin ortuq mushohada
bo‘lur, ammo bu jihatdinki, ul ba’zi istilohlardin sohibvuquflur, qilaolurki, alarni yaxshi libosda jilva
bergay va manga ul quvvat yo‘qdur. Bobo dedikim, Haq s. t. sanga musohibe bergayki, avvalinu oxirin
haqoyiqu maorifin sening otingga izhor qilg‘ay. Mavlono Shamsuddin Qo‘nyag‘a yetkanda, Mavlono
Jaloluddin madrasadin chiqib, jamoate ulamo aning rikobida boradur erdilar.
Mavlono aning inonin tutub dedi: yo Imom ul-muslimin, Boyazid buzurgrakdur, yo Hazrat Risolat s. a
v.? Mavlono debdurki, ul so‘zning haybatidin go‘yoki yetti osmon bir-biridin ayrildi va yerga to‘kuldi
va mening botinimdin azim o‘te dimog‘img‘a urdi. Javob berdim-ki, Mustafo s. a. v. olam ahlining
buzurgrakidurlar, Boyazid ne bo‘lg‘ay? Pas dedi: ne ma’nosi borki, Mustafo s. a. v. debdurkn, [seni
tanishlik darajasida taniyolmadim]
2
. Va Boyazid debdurki, [Poko parvardigoro, shonim naqadar
yuksak! Men sultonlar sultoniman!]
3
ham debdur? Dedim: Boyazid suvsizlig‘i bir jur’adin o‘lturushti,
seroblig‘din dam urdi, idrokining ko‘zasi aning bila to‘ldi va ul nur aning uyining ravzanasi xurdida
erdi. Ammo Mustafo s. a. v. istisqoe azim va suvsizlig‘ ustig‘a suvsizlig‘ erdi va muborak ko‘ksi [biz
sening qalbingni keng – munavvar qilib qo‘ymadikmi?]
4
sharhi bila [Allohning yeri kengdur]
5
bo‘lub
erdi. Lojaram otashdin dam urdi va har kun qurbat ziyodatlig‘ining istid’osida erdi. Mavlono
Shamsuddin faryod urub yiqildi. Va Mavlono markabdin tushub shogirdlarig‘a buyurdikim, ani
ko‘tarib madrasag‘a elttilar. Chun o‘ziga keldi va muborak boshin Mavlono tizi ustiga qo‘yub erdi,
andin so‘ng aning iligin tutub ravon bo‘ldi va uch oy muddate bir xilvatda laylan va nahoran visol
savmi bila o‘lturdilarki, aslo chiqmadilar. Va kishiga zahra yo‘q erdikim, alarning xilvatig‘a kirgay. Ul
xilvatda bir kun Mavlono Shamsuddin Mavlaviy xidmatidin shohide tiladi. Ul o‘z haramining iligin
tutub majlisqa kelturdi. Ul dediki, bu mening singlimdur, bir nozanin yigit ko‘nglum tilar. Filhol
farzandi Sulton Valadni olib keldi. Dedi: bu mening farzandimdur, Holiyo agar bir miqdor chog‘ir
muyassar bo‘lsa, zavqe qilur erduk. Mavlaviy chiqdi va juhudlar mahallasidin bir ko‘za chog‘ir
yetkurdi. Mavlono Shamsuddin buyurdikim, men Mavlononing mutovaati quvvati va mashrabi
vus’atin imtihon qiladur erdim. Har nedin desalar, ortig‘roqdur. Va debdurki vaqt mashoyixidin
so‘rarbizki, [menda Xudo bilan shunday lahzalar bo‘ladiki...]
6
bu mustamir vaqt bo‘lg‘ay? Derlarki,
yo‘q, mustamir bo‘lmag‘ay! Va dediki, birav Hazrat Muhammad s. a. v. ummatidin bir darveshga
dediki, sanga Tengri jam’iyat bergay. Ul dedi: hay-hay, bu duoni qilma, mundoq duo qilki, Tengri
jam’iyatni andin ayir, anga tafriqae berki, men jam’iyatda ojiz bo‘lubmen. Va debdurki, birav derki,
siqoyada Tengri otin tutmamak kerak va Qur’on o‘qumamak kerak, magar ohista. Dedimki, munga ne
Alisher Navoiy. Nasoyim ul-muhabbat
Do'stlaringiz bilan baham: |
