turgan, ikki xil mohiyatga ega bo‘lgan diniy qarashlarini tanqid qiladi.
* * *
Inson – tabiat mahsuli.
* * *
Inson o‘zini tabiatning imtiyozli mavjudoti deb bilishi uchun hech qanday asos yo‘q. Zotan, u ham
tabiatning boshqa mahsullari kabi beqarorlikka mahkum etilgan. Uning soxta ustunligi zamirida faqat
adashish yotadi. Inson o‘zi makon etgan yer kurrasi uzra fikran yuksaklikka ko‘tarilib ko‘rsin-chi.
Shunda u odamzotga xuddi boshqa hamma mavjudotlarga qaragandek qaraydi. Har bir daraxt o‘ziga
xos meva bergani kabi har bir inson ham o‘zining alohida quvvatiga xos ravishdagi harakatlari yoki
qilmishlari mevasini berayotganini ko‘radi. Hamda o‘zining o‘rnini qayta baholashga undayotgan puch
xayolligini inson bir vaqtning o‘zida ham Koinot kuzatuvchisi, ham Koinotning bir bo‘lagi ekanligi
tufayli paydo bo‘lganini anglaydi.
* * *
Biz sababi o‘zimizga noma’lum bo‘lgan, bilimsizligimiz hamda tajribasizligimiz tufayli avvaldan ko‘rib
bo‘lmaydigan narsalarni tasodifiy hodisalar deb ataymiz.
* * *
Jamiyatlar ham tirik organizmlar kabi inqirozlar, aqlsizlik lahzalari, inqiloblar, hayotiy o‘zgarishlarni
boshidan kechiradi, ular ham tug‘iladi, o‘sadi, o‘ladi, sog‘lomlikdan bemorlik sari, bemorlikdan
salomatlik sari yuz tutadi va nihoyat, barcha inson zoti kabi bolalik, yoshlik, yetuklik, keksalik
bosqichlaridan o‘tib, o‘limga ro‘baro‘ bo‘ladi.
* * *
Mustabid hukmdor hokimiyati doimo xalq vakillari hukmiga itoat etishi hamda o‘zlariga ishonch
bildirgan odamlarga doimo tobe bo‘lishi zarur. Vakillar bu odamlarga nisbatan xo‘jayin emas, balki ijro
etuvchi, ishonchli shaxslardir.
* * *
Haqiqat manzaralari 96 mumtoz faylasuf
www.ziyouz.com
кутубхонаси
196
Inqiloblar va ijtimoiy bo‘hronlar jamiyat uchun kulfat, albatta. Shu bois jamiyat ularni mustaqillik va
bardavom farovonlikka erishish yo‘lidagi muqarrar, lekin muvaqqat bosqich sifatidagina qo‘llashi
mumkin.
* * *
Kuch bilan o‘rnatilgan hukumat kuch bilan saqlab turiladi.
* * *
Baxtli bo‘lmoq uchun davlatmandlikning o‘zigina kifoya qilmaydi. Buning uchun boylikdan
foydalanishni ham uddalash kerak.
* * *
Bu olamda ro‘y bergan eng yirik voqealar asosida yotuvchi istaklar aql ko‘zi bilan qaraganda
arzimas bo‘lib tuyuladi. Ko‘pincha axloq xususidagi bahslar, bolalarcha injiqliklar, ixtiloflar, qandaydir
vazir yoki xonimning yomon kayfiyati, elchining surbetligi, qaroqchining qo‘polligi, noto‘g‘ri qabul
qilingan so‘z – mamlakatda urush olovini yoqish uchun kifoya qiladi.
* * *
Erishilgan narsalar ularga sarf etilgan quvvat va xarajatlarni qoplaganini kamdan-kam hollarda
ko‘rish mumkin. Hukmdorlarning siyosati odatda katta sarf-xarajatlar evaziga mayda narsalarga
erishish bilan chegaralanadi.
* * *
Bolaligidanoq o‘zining noto‘g‘ri fikrlari izmida bo‘lgan, mutaassiblikka mukkasidan ketgan odamlar
ko‘zlaridagi jaholat pardasini saqlab qolishni muhim deb hisoblashadi va ularning ko‘zini ochishga
uringan kishilar bilan kurashishadi. Agar zulmatga o‘rganib qolgan ko‘zlari bir lahza yorug‘likni
ko‘rgudek bo‘lsa, bundan azob chekishadi va g‘azab bilan mash’al tutgan kishilarga tashlanishadi.
* * *
Inson baxti uning orzu-istaklari tashqi muhitga qanchalik mos tushishi bilan belgilanadi.
Haqiqat manzaralari 96 mumtoz faylasuf
Do'stlaringiz bilan baham: |