Microsoft Word монетар ум к 2019й docm

96 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
ГЛОССАРИЙЛАР 
 
 

---

97 
ГЛОССАРИЙЛАР 
Атамаларнинг 
ўзбек тилида 
номланиши 
Атамаларни
нг инглиз 
тилида 
номланиши 
Атамаларнинг 
рус тилида 
номланиши 
Атаманинг маъноси
Аванс 
 
Prepaid 
expense 
 
Аванс 
бирор иш эвазига кейинчалик ҳисоб-
китоб қилиш шарти билан олдиндан 
бериладиган пул, маҳсулот, озиқ-овқат 
ва ҳ.к.
 
Агентлик 
операциялари 
agency 
operations 
 
Агентские 
операции 
бир 
томоннинг 
топшириғи 
билан 
келишилган ҳудудда иккинчи (агент) 
томон амалга оширадиган олди-сотди
билан 
боғлиқ 
бўлган
амалий 
ва ҳуқуқий ҳаракатлар.
 
Асосий капитал 
 
Main capital 
 
Основной 
капитал 
ишлаб чиқариш жараёнида бир неча йил 
давомида иштирок этувчи ва ўз 
қийматини тайёрланаётган маҳсулотга 
қисман 
ўтказиб 
борувчи 
меҳнат 
воситаларидир 
Айланма 
капитал 
Working 
capital 
 
Оборотный 
капитал 
. 
хом 
ашё 
материаллар, 
энергетика ресурсларида моддийлашган 
ва бир ишлаб чиқариш циклида 
сарфланувчи, ўз қийматини тайёрланган 
маҳсулотга тўлиқ кўчирувчи капитал. 
Аукцион 
Аuction 
Аукцион 
«ким ошди» савдоси, очиқ савдо қилиш. 
бу савдо давомида маҳсулотни энг 
юқори нарх бўйича кўтарган харидор 
сотиб олади. 
Биржа 
котировкаси - 
Stock quotes 
 
Биржевые 
котировки 
биржалар 
орқали 
сотиладиган 
маҳсулотлар баҳоси. ҳар бир биржа
уларни маълум тизимга солади ва чоп 
этади. 
одатда, бк эрталабки ва кечки савдо 
(биржа сессияси) бошланишига ва 
тугашига мўлжаллаб чоп этилади. 
Банк 
активлари 
bank assets 
 
Банковские 
активы 
банкларнинг асосий фаолиятини амалга 
оширишда фойдаланувчи турли моддий 
ва молиявий ресурслар мажмуи. Улар 
асосан 
банк 
кредитлари, 
асосий 
воситалари, сотиб олган қимматли 
қоғозлари, 
инвестициялари, 
валюта 
кўринишида бўлади 
Базель 
қўмитаси 
талаблари 
Requirement
s Banking 
Committee 
 
Требования 
банковского 
комитета 
банк тизимининг барқарор амал 
қилиши ҳамда ўз мажбуриятларини 
бажара олишини таъминлаш учун 
ўрнатилган халқаро меъёрлар мажмуи 
бўлиб, 
у 
капиталнинг 
етарлилик 
даражасини, банкларни назорат қилиш 
жараёнига ҳамда бозор интизомига 
қўйилган талабларни ифодалайди. 

---

98 
Банк 
депозитлари 
bank 
deposits 
 
Банковские 
депозиты 
жисмоний ва юридик шахсларнинг 
банк муассасаларига маълум муддатга ва 
муддатсиз омонат шаклида қўйилган 
бўш пул маблағлари 
Бозор 
конъюктураси 
market 
conditions 
 
Конъюнктура 
рынка 
айрим
бозорларда
муайян 
холатларнинг 
мавжудлиги. 
бозор 
конъюктураси 
муайян
даврдаги
бозор ҳолати, бозорда мувозанатнинг 
мавжудлиги ёки бузилганлиги билан
характерланади 
Банк 
тизимининг 
ликвидлиги 
Liquidity of 
the banking 
system 
 
Ликвидность 
банковской 
системы 
банкнинг 
ўз 
мажбуриятларини 
вақтида ва сўзсиз бажара олиш 
имконияти.
Банкларнинг 
кредит портфели 
Credit 
portfolio of 
banks 
 
Кредитные 
портфели 
банков 
тижорат 
банклари 
томонидан 
берилган 
кредитларнинг 
умумий 
жамланмаси. 
Улар 
қуйидагича 
таснифланади: а) яхши; б) стандарт; в) 
субстандарт; г) шубҳали; д) умидсиз. 
Тижорат банкларига маълум санага 
ссуда ҳисобварақаларида қолган пул 
маблағлари мажмуаси (қолдиғи). 
Банк-молия 
тизимининг 
барқарорлиги 
he stability of 
the banking 
and financial 
system 
 
Устойчивость 
банковско-
финансовой 
системы 
банкларнингвабошқамолиямуассас
аларинингўзмажбуриятлариюзасидантал
абларгатўлажавоббераолиши. 
Бу 
ликвидлилик, капиталнинг етарлилиги, 
активлар 
сифати, 
рентабеллик 
кўрсаткичлари орқали аниқланади.
Девальвация 
Devaluation 
 
Девальвация 
мамлакат савдо тўлов балансининг 
кескин
ёмонлашуви, 
валюта 
резервининг ҳолдан тойиши, халқаро 
валюта 
бозорида 
миллий 
валюта 
курсининг
пасайиши 
билан 
боғлиқ ҳолда миллий пул бирлиги 
қийматининг 
расмий 
равишда 
пасайтирилиши. 
Дивиденд 
Dividend 
 
Дивиденд 
акционер, акция эгасининг даромади ; 
акционерлик жамияти фойдасининг бир 
қисми. 
Дотация 
subsidy 
 
Дотация 
ташкилот, 
корхоналарга 
давлат 
томонидан бериладиган ёрдам пули, 
моддий ёрдам, қўшимча тўлов. асосан 
зарарни қоплаш ва бошқа мақсадлар 
учун ишлатилади. 
Интеграция 
Integration 
 
Интеграция 
мустақил 
хўжалик 
фаолиятининг 
миллий, минтақа ва халқаро миқёсда 
ўзаро қўшилиб яхлит хўжалик тизимини 
ташкил этиши.
Инновация 
 
 Innovation 
 
Инновация 
янгиликни жорий қилиш, фан-
техника ютуқларини бошқариш ва 
ташкил қилиш соҳасидаги янгиликлар 

---

99 
мажмуи. 
Истеъмол савати 
Consumer 
basket 
 
Потребительск
ая корзина 
муайян озиқ-овқат, саноат моллари ва 
хизматларнинг 
тирикчиликни 
таъминлаш учун етарли бўлган миқдори. 
Иш 
кучининг 
халқаро 
миграцияси 
International 
labor 
migration 
 
Международна
я миграция 
рабочий силы 
меҳнат ресурсларининг анча қўлай 
шароитда иш билан таъминланиши 
мақсадида бир мамлакатдан бошқасига
кўчиб ўтишини билдиради. 
Ипотека 
 
Mortgage 
 
Ипотека 
қарз, кредит олиш учун бирор-бир 
муайян кўчмас мулкни (ер, иморат 
ва ҳоказо) гаровга қўйиш. 
Иқтисодий 
ресурслар 
economic 
resources 
 
Экономически
е ресурсы 
табиий, инсоний, моддий, молиявий ва 
интеллектуал ресурслардан иборат.
 
Калькуляция 
calculation 
 
Калькуляция 
маҳсулотнинг ўлчов бирлигини ёки 
бажарилган 
ишнинг 
таннархини ҳисоблаш. 
Клиринг 
 
Сlearing. 
Клирин
г 
 
тозалаш, равшанлаштириш)-ўзаро талаб 
ва 
мажбуриятларни ҳисобга 
олиб, 
амалга
ошириладиган 
нақд 
пулсизҳисоб-китоб тизими. мамлакат 
ичидаги 
к. 
банклар 
ўртасидаги 
тўловларни, 
нақд 
пулсиз ҳисоб-
китобларни 
ўз 
ичига
олади. 
халқаро ҳисоб-китобларда 
к. 
келишувлар 
(клиринг 
келишувлари, 
валюта 
к.) 
кўринишида 
амалга 
оширилади. 
давлатлараро
ўзаро 
қарзларини 
тилла 
ва
валютага 
ўтказмасдан савдо-сотиқ талабларига 
кўра амалга оширадилар. масалан, пахта 
толаси ўрнига унинг қийматига тенг 
миқдорда машина, асбоб-ускуна олиш 
Консорциум 
Consortium 
 
Консорциум 
корхоналарнинг 
вақтинча 
ташкил 
этилган бирлашмалари, улар одатда 
молиявий ишлар юзасидан ташкил 
этилади. унда давлат, банклар, молиявий 
муассасалар, йирик фирмалар эштирок 
этади.
 
Концерн 
Concern 
 
Концерн 
ишлаб 
чиқариш 
диверсификацияси 
асосида таркиб топадиган йирик, кўп 
тармоқли корпорация. улар аста-секин 
саноат 
монополиясининг 
етакчи 
шаклига айланади. 
Монополия 
 
Monopoly 
 
Монополия 
 
яккаҳокимлик; 2) ишлаб чиқаришни 
марказлаштириш 
оқибатида 
юзага 
келадиган катта бирлашма (картель, 
синдикат, трест, концерн, консорциум 
конглометрат ва шу кабилар). ушбу 
бирлашма ўз ичига ишлаб чиқаришни, 
хизмат 
кўрсатишни, 
маҳсулот 

---

100 
сотишнинг 
кўп 
қисмини 
мужассамлаштиради, 
шу 
соҳада 
ўзини ҳукмрон мавқеини ўрнатади. 
Монополиядан 
чиқариш 
marketing 
Management 
Управление 
маркетингом 
давлат томонидан тармоқ бозорида 
рақобат 
муносабатларини 
ривожлантиришга 
кўмаклашувчи 
тартиб-қоидаларини жорий этилиши. 
Бахо 
cost of 
 
Стоимость 
баҳо - товар қийматининг пулда акс 
этиши, бозор иқтисодиётига асосланган 
жамият хўжалик механизмида амал 
қилувчи иқтисодий дастак. н. фақат 
таннархга эмас, балки талаб ва таклиф, 
шунингдек 
товарнинг 
ижтимоий 
фойдалилиги, сифати ва бошқа товарлар 
ўрнини боса олиши, муомаладаги
пулнинг харид қобилиятига ҳам боғлиқ. 
Пул тизими 
 
Structure of 
money 
 
Структура 
денег 
товар муомиласининг ривожланишининг 
натижаси бўлиб, давлатлар томонидан 
қонунчилик асосида мамлакатда пул 
муомаласини ташкил этиш. 
Протекционизм 
Protectionis
m 
 
Протекциониз
м 
миллий иқтисодиётни бошқа давлатлар 
билан бўладиган рақобатдан божхона 
тўсиқларини жорий қилиш, мамлакатга 
чет эл товарлари, хизмат турлари ва 
капиталларини кириб келишини чеклаш 
йўли билан ҳимоя қилиш ва сақлашга 
йўналтирилган.
 
Рақобат 
Competition 
 
Конкуренция 
юқори 
фойда 
олиш 
мақсадида 
маҳсулотни ишлаб чиқариш ва сотиш 
учун ишлаб чиқарувчилар ўртасидаги 
кураш 
Реклама 
Advertising 
 
Реклама 
товар 
ёки 
кўрсатиладиган 
хизмат 
тўғрисидаги холис ахборот, уларни 
кўпроқ сотиш мақсадида харидорларга 
уларнинг хоссалари, афзалликлари ва 
сотиб олиш шартларини етказиш. р. 
махсус 
фирмалар 
орқали
амалга 
оширилади 
ва 
юқори 
даромад 
манбаиҳисобланади. 
Савдо 
агенти 
 
Trading 
agent 
 
Торговый 
агент 
бир 
ёки 
бир 
қанча 
корхоналар 
товарларини 
шартнома 
асосида
сотадиган вакил 
Тариф 
ставкаси 
Tariff rate 
 
Тарифная 
ставка 
тегишли иш тоифасига эга бўлган 
ишчининг меҳнатига тўланадиган ҳақ 
миқдорини белгилаб беради.