Microsoft Word menejment va marketing asoslari

2-BOB. MENEJMENT NAZARIYASINING SHAKLLANISHI VA 
RIVOJLANISHI 
 
2.1. Boshqarish ta'limotidagi yo’nalishlar 
2.2."Ilmiy menejment" maktabi F. Teylor ta'limotining mazmuni va mohiyati 
2.3. Mumtoz menejment namoyondasi A. Fayolь olg’a surgan tamoyillar 
2.4. Insoniy munosabatlar maktabi namoyondasi D. Mak Gregorning X va U 
nazariyasi 
2.5. "Tizimli" yoki zamonaviy menejment mohiyati 
2.6. O’rta Osiyoda menejmentning nazariy asoslari va tamoyillari 
 
2.1. Boshqarish ta'limotidagi yo’nalishlar 
Boshqarish nazariyasining dastlabki kurtaklari qadim zamonlarga borib taqalib, 
Yu. Sezar, A. Makedonskiy, Turkistonda esa o’rta asr davrida Amir Temur 
hukmronligi vaqtidan boshlab shakllana boshlagan. Dastlabki paytlarda u oddiy 
bo’lib, asosan harbiy tavsifga ega edi. 
O’sha davr menejerlari harbiy intizomni o’rnatish maqsadida odamlarni jazo 
bilan qo’rqitish, har qanday buyruq va farmonlarga so’zsiz itoat etish kabi usullarni 
qo’llaganlar. Bunday boshqaruvga mehnat resurslaridan foydalanish, ulardan iloji 
boricha ko’proq qo’shimcha qiymat undirishning g’oyatda samarali usuli, deb 
qaralgan. Amir Temur davrida markazlashgan, intizomli davlatning barpo 
etilganligiga ham Sohibqironning o’z qo’l ostidagilarni "qo’rquv bilan umid o’rtasida 
ushlash" bo’yicha boshqargani sabab bo’lgan. 
Kapitalizm tuzumining boshlang’ich davrida tadbirkor-mulk egasi ishlab 
chiqarishni o’zining shaxsiy tajribasiga tayanib boshqargan. XVIII asrning oxirlarida 
Angliyada bo’lgan sanoat inqilobi boshqaruvga bo’lgan qiziqishni yanada 
kuchaytiradi. Boshqaruv xodimlarini tayyorlashga alohida e'tibor berila boshlandi. 
Ammo XIX asrning ikkinchi yarmi XX asr chegarasida texnika va 
texnologiyaning takomillashuvi, ishlab chiqarishning keskin o’sishi boshqarishni 
murakkablashtirib yuboradi va uni maxsus bilimlarini talab etuvchi, faoliyatning 
maxsus sohasiga aylantirdi. Ushbu muammolarni hal etish uchun boshqaruv 
sohasidagi tajribani umumlashtirish, ishlab chiqarish va xodimlarni boshqarishning 
samarali usullarini izlashga olib keldi. Natijada boshqaruv to’g’risidagi ilm, fan 
vujudga keldi. 
O’sha davrdan boshlab to bugungi kunga qadar boshqaruv ta'limotida quyidagi 
to’rtta yo’nalish (maktab) evolyutsion tarzda rivojlangan va o’zining tegishli hissasini 
qo’shgan (3-jadval).