Mustaqil ish mavzusi : Server kompyuterlar
Reja:
(1) Server kompyuterlar haqida qisqacha tushuncha ;
(2) Server kompyuterlarning afzalliklari ;
(3) Server kompyuterlar turlari ;
(4) Xulosa
Server kompyuterlar haqida qisqacha tushuncha :
Tarmoqqa ulangan, doimiy ishlaydigan va tarmoqning turli
xizmatlarini bajaradigan kompyuterga SERVER deyiladi. Server
tarmoqdagi ma`lumotlarni saqlaydi, tarmoqning boshqa nuqtalariga
uzatadi va asosiy xizmati – foydalanuvchilarni internetga ulaydi.
Ayni mana shu xizmatlarni bajaradigan tashkilotni – provayder deb
atashadi. Ularning serverlari internetga kirish darvozalari
hisoblanadi. Server protsessorlari. Bundan tashqari server so`zi
quyidagicha shakllarda ham ishlatiladi. Ajratilgan server. Yirik
kompaniyalar
ko`pgina
kompyuterlarga
ega
bo`lishadi.
Tashkilotning barcha tarmoq xizmatlarini boshqarish uchun alohida
kompyuter ajratilib, unga maxsus dasturlar o`rnatiladi, internetga
doimiy holda ulanadi va uni ajratilgan server deb atashadi. Bu server
orqali barcha kompyuterlar internetga chiqa olishadi. Virtual server.
Kecha-yu kunduz internetga ulangan kompyuterni ishlatish oddiy
foydalanuvchiga qimmatga tushadi. Shuning uchun ular boshqa
serverning xotirasidan bo`sh joyni ijaraga olishadi va virtual
serverga ega bo`lishadi. Bu xuddi o`zingizning internetda vakolat
xonangizga o`xshaganday. Albatta, foydalanuvchi jismoniy server
bilan foydalanish huquqiga ega bo`lmaydi, lekin tarmoq orqali
virtual serverga kirib, kerakli ma`lumotlarni yozib qo`yishi mumkin.
Keyin tarmoqqa kiritilgan ma`lumotlarni boshqa foydalanuvchilar
kecha-yu kunduz o’qishi mumkin. Odatda, bunday xizmatni
provayderlar ko’rsatadi va uni “xosting” (inglizcha - hosting) deb
atashadi. Serverdagi xosting xizmatlari ikki xil bo’ladi: pulli va
bepul. Pulli xosting xizmatlarga boy va tez ishlaydi, bepulida esa
xizmat turlari kam, ishlash tezligi past va saytingizda o`zgalarning
reklamalari paydo bo`lib turadi. O`rganishga bepul xosting
bo’laveradi, lekin jiddiy loyihalar uchun pulli serverlar zarur.
Proksi-server. Proksi-server – foydalnuvchi va internet orasidagi
maxsus vositachi dastur. Uni ishlatish shart emas, lekin bu dastur
yordamida web sahifalarining yuklash jarayonini tezlashtirish
mumkin. Proksi- server Internetdan ko`p ko`radigan sahifalarni
qattiq diskdagi omborga saqlaydi va yana shu sahifalar so`ralganda
Internetdan emas, balki xotirasidan ko’rsatadi. Odatda, proksi-
server ajratilgan serverga o`rnatiladi va tarmoq xizmatlarini ham
bajaradi: mahalliy tarmoq kompyuterlarini Internetga ulaydi.
Tarmoqdagi kompyuterlar internet so’rovlarini ajratilgan serverga
uzatishadi, serverda esa proksi dasturi so’rovlarni internetga
chiqaradi
va
tashqaridan
kelgan
ma’lumotlarni
tarmoq
kompyuterlariga yetkazib beradi. Yana proksi dasturi yordamida
kompyuterlarning tarmoqdagi ish jarayonini boshqarib, kuzatib
turish ham mumkin .
LINK_@https://ok.ru/group/53529384976488/topic/63775479182696
Server mijoz kompyuterlari soʻroviga
javob
berish
uchun
moʻljallangan,
nisbatan
yuqori
hisoblash
imkoniga
ega
boʻlgan kompyuter. Server ma'lum bir sohaga xizmat qilishi ham
mumkin. Server tarmoqdagi ma`lumotlarni saqlaydi, tarmoqning
boshqa nuqtalariga uzatadi va asosiy xizmati – foydalanuvchilarni
internetga ulaydi. Ayni mana shu xizmatlarni bajaradigan
tashkilotni – provayder deb atashadi. Ularning serverlari internetga
kirish darvozalari hisoblanadi. Bundan tashqari server so`zi
quyidagicha shakllarda ham ishlatiladi. Ajratilgan server, Virtual
server, Proksi-server,Ajratilgan server va Protokol. Yirik
kompaniyalar
ko`pgina
kompyuterlarga
ega
bo`lishadi.
Tashkilotning barcha tarmoq xizmatlarini boshqarish uchun alohida
kompyuter ajratilib, unga maxsus dasturlar o`rnatiladi, internetga
doimiy holda ulanadi va uni ajratilgan server deb atashadi. Bu server
orqali barcha kompyuterlar internetga chiqa olishadi. Web server
tushunchasini ikki xil ma'noda ishlatish mumkin. Agarda
gap WWW xizmatini ko'rsatish haqida borsa, u holda Web server
tarmoq mijozlariga Web sahifa va saytlardan foydalanish
imkoniyatini yaratib beruvchi dastur ma'nosini anglatadi. Web
serverni siz o‘z uyingizda yaratishingiz mumkin. Uning uchun bitta
kompyuter ajratib, unga biror veb dastur o‘rnatasiz va bu dasturni
yaxshilab sozlashingiz kerak bo‘ladi. So‘ng o‘z saytingizni shu
serverga joylashtirasiz va biror domen sotib olasiz. Bundan kelib
chiqadiki, saytingiz ishlashi uchun siz ajratgan kompyuter doim
yoqilgan holatda bo‘lishi kerak. Web serverga o‘rnatiladigan web
dastur turlari ko‘pdir. Eng zamonaviy va eng ommabop dastur bu –
albatta Apachedir. Apache
Software
Foundation korxonasi
tomonidan chiqarilgan.
LINK_@
https://uz.wikipedia.org/wiki/Server
Server kompyuterlarning afzalliklari
Mijoz-server texnologiyasi ikkita mustaqil o'zaro ta'sir qiluvchi
jarayonlarning mavjudligini ta'minlaydi - server va mijoz, ularning
o'rtasida aloqa tarmoq orqali amalga oshiriladi. Serverlar - bu fayl
tizimini saqlashga mas'ul bo'lgan jarayonlar, mijozlar esa so'rov
yuboradigan va serverdan javob kutadigan jarayonlardir . Mijoz-
server modeli DBMS asosida tizimni, shuningdek pochta
tizimlarini qurishda foydalaniladi. Bundan tashqari, fayl-server
arxitekturasi deyiladi, bu mijoz-server arxitekturasidan sezilarli
darajada farq qiladi.
Fayl-server tizimidagi ma'lumotlar fayl serverida (Novell NetWare
yoki Windows NT Server) saqlanadi va ular ish stantsiyalarida "ish
stoli DBMS" ning ishlashi, masalan Access, Paradox, FoxPro va
hk.Ma'lumotlar bazasi ma'lumotlar bazasi ish stantsiyasida
joylashgan bo'lib, ma'lumotlar bilan ishlash bir nechta mustaqil va
nomuvofiq jarayonlar orqali amalga oshiriladi. Bunday holda,
barcha ma'lumotlar serverdan tarmoq orqali ish stantsiyasiga
uzatiladi,
bu
esa
ma'lumotni
qayta
ishlash
tezligini
pasaytiradi.Mijoz-server texnologiyasi ikkita (hech bo'lmaganda)
dastur - mijozlar va o'zaro funktsiyalarni almashadigan server
ishlashi bilan amalga oshiriladi. Server ma'lumotlarni saqlash va
to'g'ridan-to'g'ri manipulyatsiya qilish uchun javobgardir,
ularning
misoli
SQLServer,
Oracle,
Sybase
va
boshqalar.Foydalanuvchi
interfeysi
mijoz
tomonidan
shakllantiriladi, uning asosida maxsus vositalar yoki ish stoli
DBMS ishlatiladi. Ma'lumotlarni mantiqiy qayta ishlash qisman
mijozda va qisman serverda amalga oshiriladi. So'rovlarni
serverga yuborish mijoz tomonidan, odatda SQL-da amalga
oshiriladi. Qabul qilingan so'rovlar server tomonidan qayta
ishlanadi va natija mijoz (lar) ga qaytariladi.Shu bilan birga,
ma'lumotlar saqlanadigan joyda - serverda qayta ishlanadi,
shuning uchun ularning katta qismi tarmoq orqali uzatilmaydi.
Mijoz-server texnologiyasi axborot tizimiga quyidagi sifatlarni
keltiradi:
Ishonchlilik
Ma'lumotlarni modifikatsiyalash ma'lumotlar bazasi serveri
tomonidan tranzaksiya mexanizmi yordamida amalga oshiriladi, bu
operatsiyalar to'plamiga quyidagi xususiyatlarni beradi:
1) har qanday operatsiyani yakunlashda ma'lumotlar yaxlitligini
ta'minlaydigan atomlik;
2) turli foydalanuvchilar tranzaktsiyalarining mustaqilligi;
3) muvaffaqiyatsizlikka chidamlilik - bitimni yakunlash natijalarini
saqlash.
O'lchovlilik, ya'ni tizimning foydalanuvchi dasturini
almashtirmasdan foydalanuvchilar soniga va ma'lumotlarning
miqdoriga bog'liq bo'lmaslik qobiliyati.
Mijoz-server texnologiyasi tegishli apparat platformasi bilan
minglab foydalanuvchilar va gigabayt ma'lumotlarni qo'llab-
quvvatlaydi.
Xavfsizlik, ya'ni dan ishonchli ma'lumotlarni himoya qilish
Moslashuvchanlik. Ma'lumotlar bilan ishlaydigan dasturlarda
mantiqiy qatlamlar ajratiladi: foydalanuvchi interfeysi;
mantiqiy ishlov berish qoidalari; Ma'lumotlarni boshqarish.
Yuqorida ta'kidlab o'tilganidek, fayl-server texnologiyasida
barcha uchta qatlamlar ish stantsiyasida ishlaydigan bitta
monolitik dasturga birlashtirilgan va qatlamlardagi barcha
o'zgarishlar dasturni o'zgartirishga olib keladi, mijoz va server
versiyalari har xil va barcha ish stantsiyalarida versiyalarni
yangilash talab etiladi. ...
Ikki darajali dasturdagi mijoz-server texnologiyasi mijozda
shakllantirish uchun barcha funktsiyalarni bajarilishini va
serverdagi ma'lumotlar bazalari ma'lumotlarini boshqarish
uchun barcha funktsiyalarni, biznes qoidalarini serverda ham,
mijozda ham amalga oshirishni ta'minlaydi.
LINK_@
https://qipu.ru/uz/bilajjn/harakteristika-tehnologii-klient-
server-ispolzovanie-tehnologii.html
Server kompyuterlar turlari
Ba'zan dasturiy ta'minotning bir turi deb ataladigan dastur
serverlari ma'lumotlar bazasi serverlari va foydalanuvchilar
o'rtasida aloqa vazifasini bajaradi.
Internet tarmog'iga ulangan dastur - bu boshqacha ikkita alohida
dasturni birlashtiruvchi dasturiy ta'minot, masalan, ma'lumotlar
bazasi tizimini veb-server bilan bog'laydigan bir qator o'rta dasturiy
mahsulotlar mavjud, bu foydalanuvchilarga veb-brauzerda
ko'rsatilgan
shakllar
yordamida
ma'lumotlar
bazasidan
ma'lumotlarni so'rashga imkon beradi va bu Internetga ulanishga
imkon beradi. Foydalanuvchi so'rovlari va profiliga asosan dinamik
veb-sahifalarni qaytarish uchun dastur serveridan foydalaniladi.
Internet tarmog'iga ulangan dastur atamasi ikkita dastur o'rtasida
aloqa vositasi bo'lib xizmat qiladigan alohida mahsulotlarni
tavsiflash uchun ishlatiladi. Shuning uchun, bu dasturlardan biriga
o'rnatilishi mumkin bo'lgan import va eksport xususiyatlaridan
ajralib turadi. Internet tarmog'iga ulangan dastur ba'zida bog'lovchi
deb ataladi, chunki u dasturning ikki tomonini bir-biriga bog'lab
turadi va ular orasidagi ma'lumotlarni uzatadi. Bu dasturga
misollar:
TP monitorlari
DCE muhitlari
RPC tizimlari
Obyektni talab qilish uchun vositachilar (ORB)
Ma'lumotlar bazasiga kirish tizimlari
Xabar qabul qiluvchi dasturlar
Ovoz / video serverlari
Ovozli / video serverlar multimedia imkoniyatlarini veb-saytlarga
uzatadi, ularga translatsiya qilingan multimedia tarkibini tarqatish
imkoniyatini beradi. Oqim - bu doimiy va uzluksiz oqim sifatida
qayta ishlanishi mumkin bo'lgan ma'lumotlarni uzatish texnikasi.
Streaming texnologiyalari Internetning o'sishi bilan tobora muhim
ahamiyat kasb etmoqda, chunki ko'pchilik foydalanuvchilar katta
multimedia fayllarini tezda yuklab olish imkoniga ega emaslar. Oqim
bilan, mijoz brauzeri yoki plaginlari ma'lumotlarni butun fayl
uzatilishidan oldin ko'rsatishni boshlaydi.
Streaming ishlashi uchun ma'lumotlarni qabul qiluvchi mijoz tomoni
ma'lumotlarni to'plashi va ma'lumotlarni qayta ishlovchi va ovozli
yoki rasmlarga o'tkazadigan dasturga doimiy oqim sifatida yuborishi
kerak. Bu shuni anglatadiki, agar oqim xaridor ma'lumotni talab
qilinganidan tezroq qabul qilsa, u ortiqcha ma'lumotlarni buferda
saqlashi kerak. Agar ma'lumotlar yetarlicha tez kelmasa, shu bilan
birga ma'lumotlar taqdim etilishi sifati yaxshi bo'lmaydi bo'lmaydi.
Bir qator raqobatdosh oqim texnologiyalari paydo bo'lmoqda.
Internetdagi audio ma'lumotlar uchun amalda standart Progressive
Network-ning RealAudio-si hisoblanadi.
Chat serverlari
Chat-serverlar ko'plab foydalanuvchilarga real vaqtda munozara
imkoniyatlarini taklif qiladigan Internet-yangiliklar guruhlariga
o'xshash muhitda ma'lumot almashish imkoniyatini beradi. Haqiqiy
vaqt darhol sodir bo'lishni anglatadi. Ushbu atama kompyuterning
turli xil xususiyatlarini tavsiflash uchun ishlatiladi. Masalan, real
vaqt operatsion tizimlari - bu kiritishga darhol javob beradigan
tizimlar. Ular navigatsiya kabi vazifalarda qo'llaniladi, bunda
kompyuter uzluksiz yangi axborot oqimiga reaksiya ko'rsatishi
kerak. Aksariyat umumiy operatsion tizimlar real vaqt rejimida
emas, chunki ular bir necha soniya, hatto bir necha daqiqa vaqt olishi
mumkin.
Haqiqiy vaqt, shuningdek, kompyuter tomonidan haqiqiy hayotda
sodir bo'ladigan tezlikda simulyatsiya qilingan voqealarni ham
nazarda tutishi mumkin. Grafika animatsiyasida, masalan, real
vaqtda dastur ekran bo'ylab harakatlanadigan moslamalarni ular
harakatlanadigan tezlikda aks ettiradi.
Faks serverlari
Faks-server kiruvchi va chiquvchi telefon resurslarini kamaytirish
asosiy maqsadi edi, ammo haqiqiy hujjatlarni faksga yuborish kerak
bo'lgan tashkilotlar uchun ideal yechim bo'ldi.
FTP serverlar
FTP (File Transfer Protocol) serverlar internet xizmatlarining eng
eskilaridan biri bo'lgan Fayl uzatish protokoli fayl xavfsizligi va
tashkil etish hamda uzatishni boshqarish bilan bir qatorda bir yoki
bir nechta fayllarni kompyuterlar o'rtasida xavfsiz ko'chirishga
imkon beradi.
Guruh dasturlari (Groupware) serverlari
GroupWare server - bu foydalanuvchilarga joylashuvidan qat'i
nazar, Internet yoki korporativ Intranet orqali hamkorlik qilish va
virtual muhitda birgalikda ishlashga imkon beradigan dasturdir.
IRC serverlar
Haqiqiy vaqt imkoniyatlarini qidiruvchilar uchun imkoniyat bo'lgan
Internet Relay Chat foydalanuvchilarga IRC tarmog'i orqali bir-
biriga ulanish imkonini beradigan serverlarning turli xil alohida
tarmoqlaridan (yoki "tarmoqlaridan") iborat.
Ro'yxat serverlari
Ro'yxat serverlari jamoatchilik uchun ochiq bo'lgan interaktiv
munozaralar yoki e'lonlarni, axborot byulletenlarini yoki
reklamalarni yetkazib beradigan bir tomonlama ro'yxatlar va yana,
pochta ro'yxatlarini yaxshiroq boshqarish usulini taklif etadi.
Pochta serverlari
Veb-serverlar kabi deyarli hamma joyda va hal qiluvchi ahamiyatga
ega bo'lgan pochta serverlari pochta manzillarini LAN va WAN va
Internet orqali korporativ tarmoqlar orqali ko'chirishadi va
saqlashadi.
Yangiliklar serverlari
Yangiliklar serverlari hozirda USENET yangiliklar tarmog'ida
mavjud bo'lgan minglab ommaviy yangiliklar guruhlarini tarqatish
va yetkazib berish manbai bo'lib xizmat qiladi. USENET - bu
Internet orqali yoki ko'plab onlayn xizmatlar orqali kirish mumkin
bo'lgan dunyo bo'ylab e'lonlar taxtasi tizimi. USENET tarkibida har
qanday tasavvurga ega bo'lgan qiziqish guruhini qamrab oladigan
yangiliklar guruhlari deb nomlangan 14000 dan ortiq forumlar
mavjud. Uni dunyo bo'ylab millionlab odamlar har kuni ishlatishadi.
Proksi serverlar
Proksi serverlar so'rovlarni filtrlash, ish faoliyatini yaxshilash va
ulanishlarni bo'lishish uchun mijoz dasturi, odatda veb-brauzer va
tashqi server (odatda Internetdagi boshqa server) o'rtasida aloqa
vazifasini bajaradi.
Telnet serverlari
Telnet server foydalanuvchilarga asosiy kompyuterga kirish va uzoq
kompyuterning o'zi ustida ishlagandek vazifalarni bajarishga imkon
beradi.
Web serverlar
O'zining asosiy qismida veb-server statik tarkibni veb-brauzerga
diskdan faylni yuklash va foydalanuvchi veb-brauzeriga tarmoq
bo'ylab xizmat ko'rsatish orqali xizmat qiladi. Brauzer va server
HTTP-dan foydalangan holda bir-biri bilan aloqa qilib, ushbu
almashinuvda vositachilik qiladi.
LINK_@
https://community.uzbekcoders.uz/post/server-turlari-va-
ular-haqida-5ff15e4d0c8baca0182202b8
XULOSA
Xulosam shundan iboratki Server kompyuterlar bu hozirgi zamon
talabi va bajarilishi zarur bo’lgan vosita ya’ni bu ma’lum bir
platformani ish strukturasini o’z nazoratiga oladi bu degani katta
bir kompaniyani deyarli ish borqaruvchisi demakdir shunday ekan
hozirda biz serverlarni to’liq o’rganib hayotga tajribalar ixtirolar
tatbiq etishimiz lozim .
Mustaqil ishni tayyorlashda
foydalanilgan url manzillari
LINK_@https://ok.ru/group/53529384976488/topic/63775479182696
LINK_@
https://uz.wikipedia.org/wiki/Server
LINK_@
https://qipu.ru/uz/bilajjn/harakteristika-tehnologii-klient-
server-ispolzovanie-tehnologii.html
LINK_@
https://community.uzbekcoders.uz/post/server-turlari-va-
ular-haqida-5ff15e4d0c8baca0182202b8
Do'stlaringiz bilan baham: |