«Boburnoma»da ijtimoiy jinoyat sodir etganlarga turli-tuman jazolash usullari qo‘llangani hikoya
Ayniqsa, oilaviy munosabatlardagi shar’iy va noshar’iy ishlarga Bobur katta ahamiyat beradi.
Hisor begi Xisravshoh — yirik bek. Navkari 20—30 mingga yetadiki, bu juda favqulodda hodisadir.
Biroq u shariatdan bexabar bir nusxa. «Hisor xalqi, — deb yozadi Bobur, — xususan, Xisravshohga
taalluqli el hamisha ichkilik va zinoga mashg‘ul edi. Shu darajadaki, Xisravshohning navkarlaridan biri
bir kishining xotinini tortib olib ketadi. Bu xotinning eri Xisravshohga kelib arz-dod qiladi. Xisravshoh
javob beradiki: «Bir necha yil sen bilan birga edi, bir necha kun bu bilan birga bo‘lsin».
Bu voqeani eshitgan va yozgan shariatpanoh Bobur shu darajada g‘azablanadiki, «Bu voqeani
Boburshoh: shoir va adib
www.ziyouz.com кутубхонаси
14
eshitib Xisravshohga la’natlar yog‘dirmagan kishiga ham la’natlar bo‘lsin!» deb yuboradi.
Bobur Xisravshoh beklik qilgan Hisordan o‘tayotganda ham shar’iy bir da’vo voqeasi beriladi
(matn tabdili): «Xisravshohni ko‘rib qaytgan oqshom Mirzoxon mening qoshimga kelib, og‘alarining
qonini da’vo qildi. Bizning orada ba’zilar ham amin edilar, darvoqe’, shariat va urf bilan ham munosibi
shunday ediki, bunday kishilar jazosiga yetgay».
Husayn Boyqaroning fe’l-atvoriga baho berganda Bobur uning e’tiqodi yuzasidan mulohazalar
yuritadi (matn tabdili): «Jami ish kuchi sunnat va jamoat mazhabi bilan muvofiq edi.
Mafosil(revmatizm) xastaligi tufayli namoz o‘qiy olmas edi. So‘zamol va xushxulq kishi edi. Xulqi biroz
tezroq edi. Ba’zi muomalalarda shariatga ko‘p rioya qilardi. Bir marta bir o‘g‘li bir kishini o‘ldirgani
uchun xuntalablariga topshirib, qozixonaga yubordi...
Avval taxtni olgan paytlari olti-etti yil ichkilik ichmadi. Undan keyin ichishga tushdi. Qirq yilga
yaqinki, u Xurosonda podshoh edi, hech kun yo‘q ediki, peshin namozidan so‘ng ichmasin. Lekin hech
qachon «bosh og‘rig‘i» qilib ertalab ichmas edi. O‘g‘illari, barcha amaldorlari va shahar aholisining
ahvoli ham shu edi. O‘ta aysh-ishrat va axloqsizlik qilar edilar».
Zahiriddin Muhammad Boburning yuqoridagi mulohazalarida ikki nuqta alohida e’tiborli: birinchisi,
Husayn Boyqaroning shariatga amal qilishi; ikkinchisi, shariatga xilof ish qilishi.
Shariatpanoh Bobur Husayn Boyqaroning shariatga xilof ishlarini birma-bir sanagach, nihoyat,
shar’iy hukm ham ijro qilinganini «Boburnoma»da shunday qayd etadi: «Ushbularning kasofatidan
ediki, shunday xonadondan yetti-sakkiz yilda bir Muhammad Zamon mirzodan o‘zga nomu nishon
qolmadi».
Do'stlaringiz bilan baham: