Microsoft Word malumotlar va bilimlar bazasi

Маълумотлар базаси структурасида мантиқий алоқаларни аниқлаш 
 
Намунали ПС МАММнинг структуравий алоқалари МБда мантиқан ёки 
калитли алоқа кўринишида акс эттирилади. Калитли алоқа қачонки мантиқан 
боғланган жадвалларда бир хил реквизит - алоқа калити мавжуд бўлса, шунда 
реализация қилинади. Бунда алоқа калити ҳамиша асосий алоқа объекти (оддий 
ёки мураккаб)нинг идентификатори бўлмоғи лозим.
 
Маълумотлар базаси структурасининг график тасвири 
МАММнинг реляцион МБ мантиқий структурасида акс эттирилиши нати-
жасини графикли ҳолда маълумотлар схемаси кўринишида ифодалаш мумкин. 
Реляцион база маълумотларининг схемасида тўғри бурчаклар МБ жадвал-
ларини акс эттиради, алоқалар эса жадвалларнинг ўзаро алоқалари қайси май-
донлар бўйлаб амалга оширилаётганлигини кўрсатади. Ҳар бир жадвал тўғри 
бурчагининг ичида жадвал атрибут(майдон)ларининг рўйхатини келтириш 
мақсадга мувофиқдир. Калитли ёки асосий майдонларнинг исмини бўрттириб 
кўрсатиш ва рўйхат бошида бериш маъқул. 
Реляцион база маълумотларининг олинган схемаси учун 12.4 - расм 
кўринишида унинг жадваллари структурасининг тавсифини тайёрлаш лозим (3 
- жадвал). 
3 - жадвал.
Реляцион МБ жадвалининг тавсифи. 
Жадвал-муносабат исми 
Атрибут (майдон) 
Калит 
Майдон формати 
Ишора 
(исм) 
ном 
белгиси 
тури 
узунлиги 
аниқлиги 
Шундай қилиб, маълумотлар базасини ишлаб чиқишнинг юқорида кўриб 
чиқилган босқичлари реляцион маълумотлар базасининг мантиқий структура-
сини олишга имкон беради. 
Маълумолар базасини ишлаб чиқишга мисол

---

80
Қуйида «Ўқув жараёни» номли шартли предмет соҳаси учун маълумолар 
базасини ишлаб чиқиш жараёни кўриб чиқилади.
Предмет соҳаси тавсифи.
Фараз қилайлик, фойдаланувчи учун жорий 
семестрнинг ўқув жараёни: гуруҳлар, талабаларининг рўйхати; ўргатилаётган 
предметлар; кафедралар ўқитувчиларининг рўйхати; ҳар бир гуруҳнинг назарий 
ва амалий машғулотлари ҳақида маълумотлар; ҳар бир ўтказилган машғулот 
бўйича топширилган имтиҳонлар (синовлар) натижалари ҳақида керакли 
маълумотлар бериши мумкин бўлган маълумотлар базасини қуриш лозим 
бўлсин. Фойдаланувчи учун базадаги маълумотлар асосида яна қуйидагилар за-
рур: «Гуруҳнинг имтиҳон варақаси» номли ҳужжатни тузиш; ҳисоб-китоб йўли 
билан ўртача бални олиш; имтиҳон натижалари, имтиҳон топширмаган талаба-
лар сонига қараб гуруҳдаги ўртача баҳони ҳисоб-китоб қилган ҳолда гуруҳдаги 
топширилган имтиҳонлар натижаларини таҳлил қилиш; кафедра томонидан 
жорий семестрда ўтказилаётган машғулотлар соатларининг умумий миқдорини 
ҳамда ўқитувчининг ўртача нагрузкасини аниқлаш.