Microsoft Word Мажмуа Фалсафа лотин doc

Materializm
— olamning asosida materiya, ya’ni moddiy narsalar yotishini 
e’tirof etadigan, moddiylikni ustuvor deb biladigan ta’limot. 
Idealizm — 
olamning asosida ruh yoki g’oyalar yotadi, dunyo voqeligi va 
rivojida g’oyalarni ustuvor deb ta’lim beradigan falsafiy ta’limot. 
Antik falsafa - 
qadimgi davrda eramizdan avvalgi 8 asrda Yunonistonda, 
eramizdan avvalgi 2 asrda Rim jamiyatlarida shakllanib, eramizning 6 asriga qadar 
rivojlanib kelgan falsafiy ta’limotlar umumlashmasi.
 
Vedalar - 
diniy mazmunga ega adabiyotlar. Ba’zi taxminlarga ko’ra, deyarli 
to’qqiz asr davomida Hindiston yarim orolida yashab kelgan qadimiy xalq va 
elatlar tomonidan yaratilgan. 
Upanishadalar - 
sirli bilimlar deb atalib, vedalarning falsafiy qismidir. U 
ma’lum bir kitob yoki falsafiy risolalar shaklida bo’lmay, balki turli mavzularda, 
turli davrlarda asosan noma’lum mualliflar tomonidan yaratilgan matnlar to’plami. 
Har bir matn u yoki bu muallifning falsafiy mushohadalarining qisqacha bayonidan 
iborat.

---

148 
Eley maktabi 
- pifagorchilarning ittifoqi kabi Elladaning Eley shahrida 
yuzaga kelgan. Bu maktabning asosiy namoyondalari Ksenofan, Parmenid, Zenon 
va Melisslardir. Eley maktabi ta’limoti qadimgi Yunon falsafasining 
shakllanishida, uning kategoriyalari, jumladan, borliq kategoriyasining rivojida 
yangi qadam hisoblanadi. Ioniyaliklarda borliq jismiy, pifagorchilarniki esa 
matematik bo’lsa, Eley maktabida u falsafiydir. Eleyliklar birinchilar katorida 
borliq va tafakkur o’rtasidagi munosabat masalasini qo’ydilar. Antik falsafa 
shakllanishining yakuni Eley maktabi bilan tugallanadi. 
 «Veda» 
— diniy kitoblar, astika — «Veda»ning muqaddasligini tan oluvchi, 
nastika — uning muqaddasligini tan olmaydigan maktablar. 
Dao
— tabiat qonuni, Si — borliqning asosida yotgan besh unsur, yan — 
yorug’lik kuchi, in — zulmat kuchi, metafizika — qadimgi yunonistonliklar 
fikricha, borliqning asosini o’rganadigan dastlabki falsafiy maktab.