|
CII
Yana bir qushning Hudhudga savoli
Savol beruvchi dedi:
- Ey qutlug' jamol egasi! Molu dunyo mening ko'nglimga cheksiz muhabbat soldi.
Unga erishmoq xayoli jonimga quvonch bag'ishlaydi, uning jaranglagan tovushini
eshitsam,
ko'nglim huzur topadi. Qo'limda agar bir nafas oltin-kumush bo'lmasa, meni o'sha
zahotiyoq o'ldi deb hisoblayver.
CIII
Hudhudning javobi
Hudhud unga dedi:
— Ey haqiqatdan yiroq! Joningga pul firoq dog'ini solib qo'yibdi. Hirs jomi ko'nglingni
Lisonut-tayr. Alisher Navoiy
www.ziyouz.com
кутубхонаси
56
mast aylabdi, sen bu mastlikdan yer bilan bitta bo'libsan. Kishi ham shunday so'zlarni
aytadimi?! Axir bu haqiqiy insonlarning ishi emas-ku! Asl insonlar bu ishdan or qiladilar.
Bu xil tuban ish bilan shug'ullanish faqat sichqonlarga yarashadi. U nihoyatda tirishib,
yerni qazish bilan doimo tuproq ichra xoru zor umr o'tkazadi. Shum hirsi tufayli yer
tagidan turli teshiklar kavlab, bu yomon xislatidan nihoyat ko'p mashaqqat chekadi. Shu
tariqa doimo uy sari teshik ochadi. Ammo nogahon burchakda pisib yotgan bir mushuk
chiqib, uni rohat qilib ovlaydi va mazza qilib ishtaha bilan etini yeb, qonini simiradi.
Yoki yillar tuproq ichida xazinani poylab yotgan ilonga o'xshaysan. Charx buning
evaziga unga loyiq jazo beradi, ya'ni u kishilar ko'ziga ko'ringan zahotiyoq, boshini
yanchib tashlaydilar.
Sening zotingda ham shunday xislat borki, ey iflos, bu bilan sen ilon yoki sichqonni
esga keltirasan. Ularning oqibati nima bo'lgani o'zingga ma'lum. Bilgilkim, sendagi bu
sifat yaxshi emas.
Simu zarni sevgan odam unga qui bo'lib, uning shavqidan ajoyib mast holga tushadi.
Yoki faraz qilki, faqat johil va nodon, mast kishigina simu zarni o'ziga but hisoblab, unga
sig'inadi. Bunday kishini jaholat bilan islomni tark etib, do'zaxga ravona bo'lgan, deb
aytish mumkin. U bu jahon bog'ida toki tirik ekan, o'z umrini shu yanglig' mashaqqat
bilan o'tkazadi. Oltin-kumush uchun yuz xil hirs va shaydolik ko'rsatadi, ammo oxirida
rasvolik bilan o'lib ketadi.
Mayli, men seni sichqon deb atamay, balki Qorunga teng deb hisoblay; ilon
demasdan, Faridun deb ham atay. Ammo oqibati nima bilan tugaydi? Ular nima qildilaru
sen nima qila olarding?! Bari bir ular kabi butun boyligingni qoldirib, narigi dunyoga
ravona bo'lasan! Shuning uchun bu behuda xayolni boshingdan chiqarib tashla! Miyangni
ezib yotgan bu qattiq toshdan qutqar! Haqiqiy er bo'lsang, asl maqsadni ko'zlagil,
nimaiki so'zlasang, o'shandan so'zlagil.
Bu nomunosib ish bilan shug'ullanma, chunki undan senga zarar yetib, oxiri
joningning zavoli bo'ladi.
CIV
Hikoyat
Basra shahrida bir ochko'z kishi bor edi. U nodonlik bilan oltin-kumush yig'ishga
mukkasidan ketgan edi. Hotam Toy
sahovat va karam ko'rsatishda qancha nom
qozongan bo'lsa, u dinor va dirham yig'ishda undan mashhurroq edi. Ushbu xasis va
pastkash kishi ko'p mashaqqat chekib bitta-bittalab kumush yig'ar edi. U katta bir
xazina to'plagach, ularni yer tagiga ko'mdi. Bu tuban- tabiat yana shunga teng
keladigan boylikni to'niga gir aylantirib tikib olgan edi. Yashirgan behisob oltinlari o'sha
shum hirsli kishining ko'ziga hatto kunduz kunlari ham osmonda yaraqlagan yulduzlar
kabi ko'rinar edi. U o'zicha, tanimga quvvatgina emas, balki jonimga sihat ham ana shu
oltinlarim tufayli, deb o'ylardi.
Ittifoqo, bir kuni u savdo-sotiq qilish uchun daryo sohiliga keldi. U yerda savdo qilgan
molidan tushgan harom pullarga taom olib yedi. Shundan so'ng, qolini yuvmoqchi bo'lib
daryo labiga engashdi. Ammo to'niga tikkan oltinlari og'irlik qilib, uni suvga tortib ketdi.
Xasis kishi ana shu yomon fe'li tufayli daryoga cho'ka boshladi. U suvdan chiqmoqchi
bo'lib, iztirob bilan chunon talpinar, birov kelib qutqarar, degan umidda baqirib-chaqirar
edi. Ammo odamlar yordamga yetib kelgunga qadar u daryo tubiga cho'kib bo'ldi.
Chunki uning oltindan bo'lgan langari behad og'ir ediki, shu sababli u suv tubida sadaf
ichidagi gavhardek qolib ketdi.
Uning joniga ofat yetkazgan narsa, albatta, o'zi yiqqan simu zar edi. Shuningdek,
Lisonut-tayr. Alisher Navoiy
Do'stlaringiz bilan baham: |
