Microsoft Word kuk turklari asiri ziyouz com doc

www.ziyouz.com
kutubxonasi 
48
Yurish uchun Kogman orqali o‘tadigan birgina tor yo‘l bor edi, u ham bo‘lsa butkul qor 
bilan qoplangan. Agar shu yo‘ldan borganimizda, yaxshilikka olib kelmasligi aniq edi. 
Men bu yerlarni yaxshi biladigan biror kishini axtarib, uni Az qabilasi orasidan topdim. U 
shunday dedi: «Ani daryosi yoqasida bir so‘qmoq yo‘l bor, kengligi bitta ot siqqulik 
xolos». U bir gal shu yerdan yurganini aytdi. «Agar bu chavandoz o‘sha joylarda bo‘lgan 
bo‘lsa, biz ham undan o‘ta olamiz», deya qaror qildim.
Bilga bu haqda eshitganmi-yo‘qmi, bilmadim, lekin bobosi Eltarish-hoqondan izn olib, 
qo‘shinimga yurish boshlashni buyurdim. «Daryoga otda tushavering», dedim ularga va 
Oq-Termel daryosini kechib o‘tdik. Shundan so‘ng ot ustida turgan holda qorni yorib 
kirishga buyurdim. Men va boshqalar otlarimizni oldinroqqa qo‘yib yuborib, o‘zimiz 
daraxtlarga tirmashdik. Oldindagi qo‘shin qorni surib, yo‘lni ochib bordi va shu tariqa 
tog‘dan o‘tib oldik hamda pastga asta sirg‘alib tusha boshladik. O'n kecha kunduz piyoda 
qor ichida yo‘l bosdik. Yo‘lboshlovchimiz yo‘ldan adashdi va boshidan judo bo‘ldi. 
Shuning uchun Hoqon shunday dedi: «Shoshilingiz! Ani daryosi yoqalab yuramiz!» 
Shunday qilib daryo bo‘ylab yurdik va otlarimizdan tushib, necha kishi qolganini 
hisobladik. Otlarimizni daraxtlarga bog‘lab, kunu tunni unutib, qirg‘izlar ichiga yurdik.
Ularning ustiga uxlab yotgan paytlarida hujum qildik. Qurollarimiz bilan so‘qmoq yo‘lni 
ochdik. Ularning Xoni va qo‘shini to‘plandi. Biz ularga o‘q otib, ilma-teshik qildik va 
xonlarini o‘ldirdik. Qirg‘izlar tor-mor etildi va bo‘ysundirildi. Shundan so‘ng Kogman yo‘li 
orqali ortimizga qaytdik». 
Ko‘rinadiki, hech kim bu haqda eslamaydi. Bugun yashayotgan har bir kishi 
mudrayotgan dunyoda yashaydi va birgina yetim ot dono Tongyuquqning xayolini bo‘lib, 
o‘tmishdgi urushlarni eslab kishnaydi xolos...
65
Agar shu yerda sargardon bo‘lishimni bilganimda, bir bog‘ somon g‘amlab qo‘ygan 
bo‘lardim. O'n kechayu o‘n kunduz Xudo urgan Tog‘li Badaxshonga qarab safarga 
chiqishimizni kim bilibdi, deysiz. Kunduzi hujumlardan himoya qiladi, deya g‘or va tog‘ 
yoriqlarida yashirindik, tunlar sang‘ib yurgan och tulkiday yo‘l yurdik. Hamma bir-biriga 
bog‘langan edi, faqat biz - men, Li va telba yigit boshqa zanjirda edik, arqonnning uchi 
bo‘lsa, qo‘riqchimizning qo‘lida. Telba tixirlik qilib, osilishga tushgan edi, qo‘riqchi uni 
arqonning uchi bilan savalab tashladi va bola paqir ingrab, o‘z qilig‘idan pushaymon 
bo‘ldi... 
Inson qalbi eng oxiri muzlaydigan narsa va boshqa hech narsa qolmaganda uni ichingda 
olib yurish shu qadar azobki... Oyoqlarga kunda ikki bora araq surtasan, lekin araqni 
ham, bosgan qadamingni ham his qilmaysan, barmoqlaringdagi tirnoqlar og‘riqqa 
mixlangandek, shamolda qovurilgan yuzing endi seniki emas, ammo qalb... U aslo 
muzlamaydi, u borgan sayin sovuqdan qisilib boradi, kim biladi nega, shuning uchun uni 
tashqariga tortib chiqarolmaysan va u o‘rtanib, azob chekaveradi... 
Barcha voqealarni kunma-kun eslab qolmaganman, bu xotirda yorqin dog‘ qoldirgan, 
esda ko‘p ham turmaydigan bema'ni narsa xolos o‘zi. Bo‘shliq qorong‘i va qovog‘i 

---

Ko‘k Turklari asiri (roman). Nouman Smaylz