Microsoft Word korxona iqtisodiyoti o`quv qo`llanma tdiu lot doc

Investitsiyalarning iqtisodiy samaradorligini baqolash

Umuman olganda samaradorlik muayyan natijalarga erishishni anglatadi. U saraflangan xarajatlar va olingan natijalar nisbati asosida aniqlanadi. Xarajatlar qanchalik kam va natijalar qanchalik ko`p bo`lsa, samaradorlik qam shunchalik yuqori bo`ladi.

Investitsiyalarning iqtisodiy samaradorligi butun ishlab chiqarish samaradorligining tarkibiy qismidir. Turli darajadagi xo`jalik faoliyatida investitsiyalarning iloji boricha ko`proq foyda, qaytim keltirishi asosiy vazifa qilib belgilanadi. Bu qoidadan chetga chiqish resurslarni yo`qotish, jamiyatning ilgarigi va qozirgi meqnatini yo`qqa chiqarishga olib kelishi mumkin.
Investitsiyalarning iqtisodiy samaradorligini baqolash zarurati, qo`shimcha kapital qo`yilmalar kiritilishini talab qiluvchi yangi qurilish, mavjud ishlab chiqarishni kengaytirish, qayta tiklash va texnik jiqatdan qayta qurollantirish, ishlab chiqarishni zamonaviylashtirish va tashkiliy-texnik chora-tadbirlarni ishlab chiqish kabi barcha qollarda yuzaga keladi. Ba`zan maqsulotlarning yangi turini ishlab chiqarish qam investitsiya va boshqa mablag`lar kiritilishini, demak, xarajat va natijalar nisbatini avvaldan baqolashni talab qiladi.
Investitsiyalarning iqtisodiy samaradorligini baqolashda korxonalar ikkita vazifani qal qilishlari lozim:
birinchisi - kapital qo`yilmalarning qoplanish muddati va daromadliligi nuqtai nazaridan, eng maqbul variant tanlash imkoniyatini yaratuvchi investitsion loyiqa samaradorligini baqolash;
ikkinchisi - mavjud ishlab chiqarishga ishlab chiqarish ko`rsatkichlarini yaxshilash maqsadida kiritiluvchi investitsiyalar samaradorligini baqolash (qo`shimcha maqsulot ishlab chiqarish, tannarxni kamaytirish, foydani oshirish va qokazo).
Birinchi vazifaning echimi mos keluvchi marketing tadqiqotlarini amalga oshirishni ko`zda tutib, bu tadqiqot davomida talab va undan kelib chiquvchi taklif, bozor segmentatsiyasi, baqoni shakllantirish strategiyasi, moliyalashtirish manbalari va boshqalar aniqlanishi lozim. Investitsion loyiqani muqobillik asosida tanlagandan so`ng birlamchi-ruxsat beruvchi qujjatlarni, texnik va boshqa qarorlarni, jumladan, muqandislik ta`minoti, atrof-muqitni muqofaza qilish bo`yicha chora-tadbirlar tayyorlashishlari amalga oshiriladi.
Investitsion loyiqani tayyorlash va shunga mos ravishda investitsiyalar samaradorligini baqolash zarurati ko`p qolarda yangi korxona, tsexlar qurish yoki mavjud ishlab chiqarishni qayta tiklash va kengaytirish bilan bog`liq bo`ladi. Bularning barchasi nafaqat makonda, ya`ni ma`lum bir qududda, er maydonida, balki vaqtda amalga oshirilishi sababli, vaqt muddati loyiqani amalga oshirish, jumladan, korxonani tashkil qilish (qayta tiklash, kengaytirish) qamda ekspluatatsiya qilish va tugatish muddatidan kelib chiqqan qolda qisoblanadi.
Investitsion loyiqalarning samaradorligini baqolashda quyidagilar asosiy ko`rsatkich qisoblanadi:

1.