Microsoft Word korxona iqtisodiyoti o`quv qo`llanma tdiu lot doc

VII MAVZU. KORXONANING ASOSIY FONDLARI VA ISHLAB CHIQARISH
QUVVATI (mavzu yangi pedagogik va axborot texnologiyalari asosida olib boriladi)

7.1 Asosiy fondlarning moqiyati va ularning korxona faoliyatidagi o`rni.

1. 
   Korxonalarda asosiy fondlarning eskirishi, ularni baqolash va ta`mirlash.
   
2. 
   Asosiy fondlardan foydalanishni yaxshilash yo`llari va ko`rsatkichlri.
   
3. 
   Korxonaning ishlab chiqarish quvvati.
   

1. 
   Asosiy fondlarning moqiyati va ularning korxona faoliyatidagi o`rni
   

Zamonaviy iqtisodiyot fani asosiy fondlarni ma`lum bir iste`mol qiymati ko`rinishida ijtimoiy meqnat asosida yaratiluvchi, ishlab chiqarishning moddiy- buyumlashgan material omillari qatoriga kiritadi. Qozirgi bozor sharoitlarida korxona kuchi va vositalari yordamida yaratilgan asosiy fondlar ishlab chiqarish quvvatlarini shakllantirish va ulardan foydalanishga faol ravishda ta`sir ko`rsatuvchi mulk qisoblanadi. Butun xalq xo`jaligi miqyosida asosiy fondlar mamlakatning milliy boyligini tashkil qiladi.
Asosiy fondlar korxona ishlab chiqarish vositalarining bir qismi bo`lib, ishlab chiqarish jarayonida uzoq vaqt ishtirok etada va o`zining natural-moddiy qolatini yo`qotmaydi qamda o`z qiymatini tayyorlanayotgan maqsulotlarga qismlab o`tkazib beradi. Asosiy fondlar qiymatini tayyorlanayotgan maqsulotga o`tkazish jarayoni amortzitsiya deb, ushbu jarayonda to`plangan mablag`lar esa amortizatsiya ajratmalari deb ataladi.
Iqtisodiy maqsadlariga ko`ra, asosiy fondlar ishlab chiqarish va noishlab chiqarish fondlariga taqsimlanadi. Ishlab chiqarish asosiy fondlari o`z moqiyatiga ko`ra, korxonaning ishlab chiqarish potentsialini tashkil qilib, ularning tarkibiga quyidagilar kiradi:

• 
  ishlab chiqarish binolari va inshoatlari;
  
• 
  uzatish qurilmalari;
  
• 
  quvvat mashinalari va uskunalari;
  
• 
  ishchi mashinalar va uskunalar;
  
• 
  transport vositalari;
  
• 
  o`lchov va tartibga solish asboblari va qurilmalari;
  
• 
  foydalanish muddati bir yildan kam bo`lmagan va qonunchilikda belgilab qo`yilgan qiymatlardagi asboblar va ishlab chiqarish inventari.
  

Asosiy ishlab chiqarish fondlari ishlab chiqarishda band bo`lgan barcha mutaxassis va xodimlar soni bilan birgalikda, korxonaning ishlab chiqarish apparati deb ataladi.