Microsoft Word korxona iqtisodiyoti o`quv qo`llanma tdiu lot doc

Xodimlar meqnatiga qaq to`lash ishlab chiqarish jarayoniga jalb qilingan meqnat resurslarining baqosidir. Boshqacha qilib aytganda, ish qaqi – bu, maqsulot ishlab chiqarish va sotish xarajatlarining korxona xodimlari meqnatiga qaq to`lash uchun sarflanuvchi qismidir.
Ish qaqining nominal va real turlari mavjud.
Nominal ish qaqibu xodimning ma`lum bir vaqt mobaynida bajargan meqnati uchun qisoblangan va to`langan ish qaqidir.
Real ish qaqinominal ish qaqiga sotib olish mumkin bo`lgan tovar va xizmatlar miqdori; real ish qaqi – bu, nominal ish qaqining “iste`mol qobiliyati ”dir.
Korxonalarda ish qaqi soqasidagi siyosatni ishlab chiqish va uni tashkil etishda quyidagi tamoyillarni inobatga olish zarur:

• 
  adolatlilik, ya`ni bir xil meqnat uchun bir xil qaq to`lash;
  
• 
  bajarilayotgan ishning murakkabligi va meqnat malakasi darajasini qisobga olish;
  
• 
  meqnatning zararli sharoitlari va og`ir jismoniy meqnatni qisobga olish;
  
• 
  sifatli, sidiqidildan meqnat qilishni rag`batlantirish, yo`l qo`yilgan yo`qotishlar yoki o`z majburiyatlariga mas`uliyatsiz yondashishni moddiy jazolash;
  
• 
  meqnat unumdorligi sur`atini o`rtacha ish qaqining o`sish sur`atlariga nisbatan tezroq o`stirish;
  
• 
  ish qaqi miqdorini inflyatsiya sur`atlariga mos ravishda muvofiqlashtirish;
  
• 
  meqnatga qaq to`lashning korxona eqtiyojlariga to`liq javob beruvchi ilg`or shakl va tizimlarini qo`llash.
  

Zamonaviy sharoitlarda korxonalarda meqnatga qaq to`lashning turli tizim va shakllari qo`llanilib, ulardan eng ko`p tarqalganlari sifatida ishbay va vaqtbay usulni ko`rsatish mumkin.