Microsoft Word конструкция doc qisqartirilgan doc

 
4-§. Metallarni qoplamali metall elektrodlar bilan elektr 
yoy
yordamida dastaki payvandlash
Po‘latlarni payvandlashgacha ularni qalinligiga qarab 
payvandlash joylari ma’lum tarzda, masalan, pastki 
choklarni uchma-uch payvandlashda qalinligi 
≤
6 bo‘lsa 
kertilmay, 5–22 mm orasida bo‘lsa V simon, 
≥
20 mm bo‘lsa 
X simon va >22 bo‘lsa U simon kertish tavsiya etiladida 
zang, tuproqlardan tozalanib payvandlash stoliga o‘rnatiladi. 
Keyin tegishli elektrod tipi, markasi, diametri, payvandlash 

---

196
rejimi belgilanadi. 
Amalda uglerodli po‘latlarni dastaki payvandlashda 
ularning qalinligi (S) ga ko‘ra elektrod diametri (D
e
) ni 19-
jadvalga ko‘ra: 
19-jadval 
S, mm 
0,5 
1-2 
2-5 
5-10 
12-24 
30-60 
D
c
, mm 
1,5 
2-2,5 
2,5-4 
4-6 
5-6 
6-8 
Tok kuchini esa quyidagicha belgilanadi:
I=(40-50)-D
e
, 
A.
Yoy oldirilgandan keyin esa payvandlashda yoy 
uzunligini saqlashga harakat qilib, elektrodni o‘qi, payvand-
lash yo‘nalishi va chok enini qamrab siljitib boriladi. 
Bunda yoyning barqaror yonish rejimi 89-rasmdagi «D» 
nuqtada to‘g‘ri keladi. Agar qandaydir sabablarga ko‘ra yoy 
uzunligi o‘zgarsa, yoyning barqaror yonish rejimi ham 
o‘zgarishi muqarrar. 
Payvandlashda, elektrod uchi va payvandlash joyi erib 
vanna hosil bo‘lib, sovishida kristallanib chok bostiriladi. 
90-rasm, a da metallarni metall elektrod bilan elektr yoy 
yordamida pastki chokni dastaki payvandlash sxemasi 90-
rasm, b da esa elektrodni harakat yo‘li keltirilgan. 
Ma’lumki, payvandlashda ish unumdorligi chokni hosil 
qilishga sarflangan vaqt bilan aniqlanadi. 
Agar umumiy sarflangan vaqtni - T
y
bilan belgilasak, 
unda uni quyidagicha aniqlash mumkin: 
yo
y
T
T
K
; 
bu yerda, 
T
yo
 
– yoyning yonish vaqti, min; 
К
– payvandchini 
ishi bilan bandlik koeffitsiyenti (ish xarakteriga ko‘ra 0,4–
0,8 bo‘ladi). 

---

197
T
yo
 
– ni quyidagi formula bo‘yicha aniqlash mumkin: 
yo
э
G
T
J K
⋅
bu yerda, 
G 
– payvandlashda chokka o‘tgan suyuq metall 
miqdori gr; 
I – payvandlash toki, A; 
К
е
 
–
 I A 
tokda bir soat ichida erib vannaga o‘tgan metall 
elektrodni ko‘rsatuvchi koeffitsiyent. 
Qoplamali metall elektrodlarda 
K
e
 
– 8–12 g/A oralig‘ida 
bo‘ladi. 
G ni esa quyidagi formula bo‘yicha aniqlash mumkin: 
G=K
e
·J·T
yo
,g
Payvandlash tezligini esa quyidagicha aniqlanadi. 
,
/
yo
L
m s
T
ν
. 
bu yerda, 
L 
– bostirilgan chok uzunligi, m.