Microsoft Word конструкция doc qisqartirilgan doc

2-§. Qoliplarni dastlabki tayyorlash usullari

1. 
   Quymalarni ochiq va yopiq yer qoliplarda olish. Odatda oddiy shaklli, kichik, bir necha quymalar ochiq yer qoliplarda, murakkab shaklli, o‘lchamlari kattaroq quymalarni qattiq taglikli yopiq yer qoliplarda olinadi.
   
2. 
   Qoliplarni andaza (shablon) yordamida dastaki tayyorlash. Ko‘pincha kam seriyali, aylana yuzali, oddiy shaklli quymalar (masalan, qopqoq, qozonlar) qolipini shablon yordamida dastaki tayyorlash iqtisodiy jihatdan foydalidir. 35-rasmda qopqoq (a) quymaning qolipini shablon yordamida tayyorlash tartibi keltirilgan.
   

36. 
    rasmdagi sxemadan ko‘rinadiki, yerga o‘yilgan chuqurchaga podpyatnik (1) o‘rnatilib, unga shpindel (2) kiydiriladi. Shpindel atrofi qattiq taglik bo‘lib, unda gaz chiqarish trubkasi o‘matilgan. Qattiq taglik sirtiga qolip materiallari o‘yilgan. Shpindelga esa shablon (4) maxsus planka (3) vositasida biriktirilgan. Shablonni shpindel atrofida aylanti-rishda qolip materiali qirilib, qolipning ustki a b v g d yuzasi hosil bo‘ladi. Ustki a b v g d yuzaning konturi olingach, planka (3), shablon (4) bilan birga ajratib olinadi. Olingan a b v g d yuzaga yupqa qog‘oz (ba’zan esa mayda qum) yopilib, uning ustiga opoka o‘rnatiladi va opokaning ayni vaziyatini yerga ponalar qoqib saqlanadi.
    

35. 
    rasm. Ochiq (a) va yopiq (b) yer qoliplar sxemasi:
    

1 – model; 2 – koks; 3 – qolip materiali; 4 – opoka; 5 – qoziq;
6, 7 va 8 – quyish tizim elementlari; 9 – sterjen; 10 – gaz chiqarish trubkasi.
Keyin opokaga ajratilib,stoyak, vipor modellari o‘rnatilib, qolip materiali bilan to‘ldirilgach, zichlanadi va gaz chiqarish kanalchalari ochiladi. Keyin opoka, stoyak, vipor modellari olinadi. Shundan so‘ng, shpindel plankasiga ikkinchi shablon 6 o‘rnatilib, uni shpindel atrofida aylantirish bilan qatlam qirilib, quymaning ostki yuza qolipi olinadi. Keyin esa shpindel planka va shablon bilan ajratib olinadi. Shpindel qoldirilgan teshik qolip materiali bilan to‘ldiriladi. Ta’minlash kanallari o‘yilib, opokani o‘z joyiga o‘rnatib, qolip yig‘ilgach, u metall quyishga tayyor bo‘ladi (43-rasm).

3.