Microsoft Word kartografiya doc

4.5. Sifatli va miqdorli rang usullari
 
Kartalarda tasvirlana
ё
tgan voqea va h’odisalarning sifat 
kwrsatkichlarining rang 
ё
ki shtrix chiziqlar bilan tasvirlanishiga sifatli rang usuli
deb yuritiladi (masalan 48-rasm).
 
 

---

68
48-rasm
. Sifatli rang usuli. 
Bu usulni maydonlarni bir xil xususiyatlariga kwra bir-biridan farq qilishga 
asoslanadi. Masalan, Wzbekiston geografik atlasidagi (1999) Wzbekistonning
si
ё
siy-mamuriy kartasida ranglar bilan viloyatlarni va Qoraqalpog’iston h’ar xil 
ranglar bilan bir-birlaridan ajratib kwrsatilgan.
Geografik atlaslardagi h’amma geografik rayonlashtirish kartalari: tabiiy 
geografik, iqtisodiy geografik, landshaft va boshqa rayonlashtirish kartalari h’am 
shu usulda tuzilgan. Bazan qishloq xwjalik, geobotanik va landshaft kartalarni, 
genetik, morfologik va xronologik xususiyatlarni tiplarga bwlib tasvirlaganda 
rangga qwshimcha h’ar xil belgi va shtrixlardan foydalaniladi. Bunday kartaning 
yqilishi qiyinlashadi, karta mazmuni yana chuqurlashib, berila
ё
tgan malumot 
yana h’am kwpayadi. Banday kartalar tipologik
 
kartalar deb yuritiladi. Sifatli
rang usulida tasvirlana
ё
tgan voqea va h’odisalarning asosan bir xil 
xususiyatlari tasvirlanib, swng yana tiplarga va guruh’larga bwlinishi mumkin. 
Masalan, sug’oriladigan tuproqlar yana qadimgi sug’oriladigan wtloq voh’a 
tuproqlari: bwz voh’a tuproqlari, taqir voh’a tuproqlari va yangi wzlashtirilgan 
voh’a tuproqlariga bwlinishi mumkin. Bu usulda tasvirlanganda asosiy bwlinish 
(klassifikatsiya) uchun bir xil rang tanlanadi, lekin uning guruh’larga bwlinishlari 
shtrixlar 
ё
ki wta yaqin ranglarda berilgani maqul. 
Demak, sifatli rang usulida tasvirlana
ё
tgan voqea va h’odisalar maydon 
bwyicha geografik joylashishi kwrsatiladi. Bu usulda tarixiy kartalar h’am 
tuziladi. Masalan, Amir Temur saltanati va uning parchalanib ketishini tarixiy 
kartasi bunga misol bwla oladi.