Microsoft Word kartografiya doc


MDH davlatlarida chop etilgan yirik geografik atlaslar



Download 12,54 Mb.
Pdf ko'rish
bet108/112
Sana01.02.2022
Hajmi12,54 Mb.
#421897
1   ...   104   105   106   107   108   109   110   111   112
Bog'liq
KARTOGRAFIYa (1)

 
MDH davlatlarida chop etilgan yirik geografik atlaslar 
Biz wtgan mavzularimizda atlaslar twg’risida umumiy tushuncha berib 
wtgan edik. Lekin mamlakatimizda va MDH mamlakatlarida yirik kartografik asar 
– atlaslar chop etilganki, ular twg’risida qisqacha malumot berish lozim deb 
h’isoblaymiz. 
Malumki atlaslar tiplarga bwlinib wrganiladi, yani umumgeografik, soh’alar 
bwyicha va kompleks atlaslar. Undan tashqari maqsadlar bwyicha h’am 
bwlingan: wquv atlaslari, turistik atlaslar va malumotnomali atlaslar. Sobiq 


142
İ
ttifoqda 1937 va 1940 yillarda chop etilgan malumotnomali BSAM (Bolshoy 
sovetskiy atlas Mira) atlasi shunday atlaslar qatoriga kiradi. 
1-jildida dun
ё
ning tabiiy iqtisodiy va si
ё
siy geo-grafiyasi wz aksini topgan, 
unda kartalar aloh’ida-aloh’ida berilib, foydalanish uchun juda qulaydir. Undan 
xoh’lagan kartani atlasdan chiqarib foydalanish mumkin. Atlas sobiq 
İ
ttifoq 
twg’risidagi malumotlarni wz ichiga olgan. Jumladan, Wzbekiston h’am atlasda 
keng mazmunda w
z
aksini topgan. 
BSAM ning 2-jildi 1940 yilda chop etilib, unda sobiq 
İ
ttifoqning h’ar bir 
respublikasi, wlka va regionlarining tabiiy va iqtisodiy kartalari berilgan. 
Atlasning 3-jildli urush munosabati bilan chop etilmadi. 
Bu atlasni tuzish va uni nashrga tay
ё
rlash va boshqa tashkiliy ishlarni 
bajarish uchun maxsus ilmiy tadqiqot instituti tashkil qilingan. 
İ
kkinchi Jah’on urushidan swng chop etilgan eng yirik kartografik 
asarlardan biri ilmiy-malumotnomali 3 jildlik Dengiz atlasidir (1950-1959). 
Bu atlasda dun
ё
okeanlari twg’risida fundamental malumot berilib, dun
ё
bwyicha dengiz va okeanlarining geografiyasi twg’risida etarlicha malumot 
tasvirlangan. Bu atlasning ikkinchi jildi wziga xos usulda tuzilgan.
Er tabiiy geografik jih’atdan bir butun qilib tasvirlanib, unda metosfera, 
gidrosfera, atmosfera va biosferalarning bir-biri bilan wzaro bog’liqligi va wzaro 
munosabatlarining murakkabliklari wz
aksini topgan. 
Wsha davrda chop etilgan kompleks atlaslar orasida 1954 yilda sobiq 
İ
ttifoqda chop etilgan ilmiy malumotnomali Dun
ё
ni tabiiy geografik atlasi 
(FGAM) aloh’ida wrin tutadi. Atlas kartalarida, quruqlik va suv osti relefi, 
geologiyasi va qazilma boyliklari, zilzila va vulqonlar, geomorfologiyasi, iqlimi, 
suvi va uning sifati, tuproqlari, wsimliklari va h’ayvonot dun
ё
si h’amda tabiiy 
rayonlashtirish twla wz aksini topgan. Unda kartalar dun
ё
bwyicha, materiklar 
bwyicha va ittifoq bwyicha berilgan. Atlasning yana bir yutug’i shundaki, unda 
yangi tipdagi kartalar h’am berilgan, masalan, landshaftlar geokim
ё
si kartasi 
shular jumlasidandir. 
1967 yilda sobiq 
İ
ttifoqda nashr qilingan Dun
ё
atlasi dun
ё
kartografiyasini 
rivojlantirishga katta qissa qwshdi. 
Soh’alar bwyicha chop etilgan atlaslardan 1967 yilda chop etilgan 

İ
ttifoqda dorivor wsimliklarning tarqalish atlasi” ni, 1960 va 1963 yillarda chop 
etilgan, “
İ
ttifoqning iqlim atlasi” ni aytib wtish mumkin. 
İ
jtimoiy-iqtisodiy geografiya soh’alari bwyicha chop etilgan atlaslardan 

İ
ttifoqning qishloq xwjalik atlasi”, “
İ
ttifoq avtomobil ywllari atlasi”, “
İ
ttifoq xalq 
xwjaligi va madaniyati atlasi” laridir. 
Swnggi vaqtlarda ilmiy va amaliy ah’amiyatga ega bwlgan atlaslarga katta 
etibor berilib yangi tipdagi geografik atlaslar yaratilmoqda. Shunday atlaslardan 
biri “Dun
ё
ning tabiiy muh’iti va resurslari atlasi” va “Dun
ё
qor va muzliklar 
resurslari atlaslari”dir. Bu atlaslar h’ozirgi vaqtda inson uchun zarur bwlgan, 
dun
ё
bwyicha chuchuk suv manbalari twg’risida etarlicha malumot beradi. 
Sobiq 
İ
ttifoqda nashr qilingan kompleks atlaslar guruh’iga kiruvchi 
atlaslardan regionlar atlaslari twg’risida malumot berish joizdir. Chunki bunday 
atlaslarning kartalarida h’ar bir region twg’risida geografik jih’atdan kompleks 


143
malumot berilgan, regionlarning tabiiy geografiyasi, iqtisodi
ё
ti va ijtimoiy 
rivojlanishi wz aksini topgan, Bunday atlaslar asosan urushdan swng chop etila 
boshlandi. Shulardan asosiylari Armaniston (1961), Ozarbayjon (1963), Gruziya 
atlaslari (1964), 
İ
rkutsk oblasti (1962), Zabaykale (1967), Tojikiston
Qozog’iston,
Wzbekiston, Litva. Ukraina (tabiiy sharoiti va resurslari), Moldaviya 
h’amda Tyumen oblasti, Oltoy wlkasi atlaslaridir. 

Download 12,54 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   104   105   106   107   108   109   110   111   112




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish