Microsoft Word kartografiya doc



Download 12,54 Mb.
Pdf ko'rish
bet103/112
Sana01.02.2022
Hajmi12,54 Mb.
#421897
1   ...   99   100   101   102   103   104   105   106   ...   112
Bog'liq
KARTOGRAFIYa (1)

11 BOB. DUN
Ё
 KARTOGRAF
İ
YAS
İ
 VA KARTOGRAF
İ
K B
İ
B-
L
İ
OGRAF
İ
Ya
11.1. Er sharini topografik kartalar bilan taminlanishi 
 
Kartografik asarlarga yirik masshtabli topografik kartalardan tortib, Er yuzasining h’ammasini wz ichiga olgan 
mayda masshtabli umumgeografik kartalar, h’ar xil mazmundagi mavzuli kartalar h’amda Er shari yuzasining 
h’ammasini wzida aks ettirgan dun
ё
atlaslaridan tortib ayrim mamlakatlar va ularning regionlarini aks 
ettiruvchi atlaslargacha kiradi. 
Er shari bwyicha topografik kartalar bilan h’amma materiklar va 
mamlakatlar bir xilda taminlangan emas. 
Hududlarning topografik kartalar bilan taminlanish darajasini aniqlashda, 
asosan yirik masshtabli kartalarga qaraladi. BMT malumotlariga qaraganda, 
h’ududlarning topografik jih’atdan wrganilganligi 4 xil masshtabdagi topografik 
kartalar bilai taminlanganligiga qaraladi, yani 1:25 000 va undan maydalari -1:50 
000, 1:100 000 va 1:200 000 masshtabdan maydalarga qarab aiiqlanadi. 
Hozirgi vaqtda dun
ё
bwyicha deyarli h’amma mamlakatlarda bir xil 
standartda topografik kartalar yaratilmokda. Bular 1:10 000, 1:25 000, 1:50 000, 
1:100 000, 1:200 000 masshtabli kartalardir (AQShda, Angliyada ilgarigi 
inglizcha wlchov sistemasi bwyicha 1:10500, 1:31680, 1:63360 masshtablarda 
tuzilgan kartalar h’am ishlatilmokda). Hozir ularda h’am metr wlchamida 
topografik kartalar tuzilmoqda. 
BMT malumotlariga binoan 1970, 1976,1983 yillarda dun
ё
bwyicha 
topografik karta bilan qoplangan maydon (quruqlik qismi) Er shari yuzasining 
70% tashkil qilib, 87 mamlakat wz malumotlari bilan qatnashgan. 
Hozirgi vaqtda dun
ё
bwyicha kartalar tuzishda 16 xil Er ellipsoididan 
foydanilmoqda. Shundan 5 tasi eng kwp qwllanilmoqda. 1940 yilda qabul 
qilingan Krasovskiy ellipsoidi sobiq 
İ
ttifoq va Evropadagi sobiq sotsialistik 
mamlakatlarda Xitoyda, Klark ellipsoidi (1866 y), Shimoliy Amerikada, 
Frantsiyada va kwpchilik Afrika mamlakatlarida, Xeyford ellipsoidi (1909 yilgi), 
G’arbiy Evropa, Janubiy Amerika va Osi
ё
ning bazi mamlakatlarida, Everest 
ellipsoidi (1830 yilgi), Hindiston va Janubiy Osi
ё
mamlakatlarida qwllanilmoqda. 
Shu bilan bir qatorda karta tuzishda qwllaniladigan kartografik proektsiyalarda 
h’am birlik ywq. Masalan, Gaussning kwndalang tsilindrik proektsiyasi juda 
kwpchilik mamlakatlarda foydalanilsa, AQShda kwp konusli proektsiya, 
Hindiston, Frantsiyada Lambertning teng konusli proektsiyasidan 
foydalanilmoqda. 
Evropa mamlakatlari (Avstriya, Norvegiya, Gretsiya va 
İ
rlandiyadan 
tashqari) topografik (1:25 000 masshtabli) kartalar bilan twliq taminlangan desa 
bwladi. Bazi mamlakatlarda faqat foydalanishda bwlgan erlargina 1:1250 
masshtabli kartalar bilan taminlangan. Masalan, Angliya shular jumlasidandir. 
Topografik kartalar bilan taminlanishda Evropadan swng Shimoliy 
Amerika, Osi
ё
, Janubiy, Amerika, Afrika, Avstraliya va Okeaniya turadi. 
Lekin dun
ё
bwyicha kartalarni yangilash darajasi juda past. BMT ning 
1975-1980 yillardagi malumotlariga kwra dun
ё
mamlakatlarining 14% qismigina, 
yani yiliga 3% ginasi yangilanar ekan. 


139

Download 12,54 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   99   100   101   102   103   104   105   106   ...   112




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish