Microsoft Word Jahon tarixi rasmsiz pechat varianti doc

Parfiya davlati hozirgi Turkmaniston janubida, Eronning 
shimoli Sharqida joylashgan edi. 
V asrga kelib Xitoy va Hindiston o‘rtasidagi aloqalar kuchaya 
boshladi. 70 yil davomida Hindistondan Xitoyga sakkiz nafar elchi 
tashrif buyurdi. Madaniy aloqalar kuchayishi natijasida Xitoyga 
buddizm kirib keldi. VI-asrdagi Xitoy imperatori Mindi taklifiga 

---

 
 
241
ko‘ra, ikki buddaviy kohin - Dxarmaratna va Kashyapa Matanga 
Xitoyning Chanan shahriga kelgan (603-yil). O‘sha vaqtda bu 
shaharda ilk budda ibodatxonasi qurilgan. Buddizm tarixi bo‘yicha 
mutaxassis  E.Syurix bu din Xitoyga 65-yildan boshlab kirib kelgan 
deb aytadi. Biroq III asrdagina chuqur ildiz otdi. Buddizm Xitoyda 
keng rasm bo‘lishi natijasida ikki mamlakat o‘rtasidagi madaniy 
aloqalarda yangi davr boshlandi. Xitoy sayyohlari Fa Syan,  Syuan 
Szyan budda dini targ‘ibotchisi bo‘lish bilan cheklanmay, qadimgi 
Hindiston tarixiga oid qimmatli asarlar qoldirdilar. O‘sha vaqtda 
ko‘plab buddaviy kitoblar hind tilidan xitoy tiliga o‘girildi. Keyinroq 
mashhur hind olimlari Buddabxadra, Kumarajiva, Paramartxa va 
Badxidxarmalar bir guruh shogirdlari va rohiblari bilan birga Xitoyga 
safar qilganlar. Ular Xitoyga o‘zlari bilan birgalikda sanskritdan xitoy 
tiliga tarjima qilingan budda ta'limotiga oid kitoblar keltirganlar. Hind 
olimlari keyinroq xitoy tilida ham original asarlar bitganlar. Ular 
Xitoy adabiyoti, xususan, she'riyatiga ham katta hissa qo‘shganlar. 
Ikki xalq orasidagi bunday aloqa tufayli xitoyliklar hind astronomiyasi 
va matematikasini o‘zlashtirdilar. Xitoy amaldorlari hind olimlaridan 
saboq oliWar, ibodatxonalar qurishda hind uslubidan keng 
foydalanishardi. Xuddi shu jarayon asosida Xitoyga hind musiqasi 
ham kirib keldi. 
Xitoy hududida rasm bo‘lgan budda ta'limoti tez orada Koreya va 
Yaponiyaga ham tarqaldi. 
 
Orolga ilk hindu-oriylar kelishi bilan, Hindistonning Shri-Lanka 
madaniy aloqalari ham rivojlandi. Ular hind madaniyati, singal 
adabiyoti va san'atiga katta ta'sir ko‘rsatdilar. Bu ikki mamlakat 
o‘rtasidagi aloqalarning naqadar tutash ekanligini ularning jug‘rofiy 
va etnik yaqinligidan ham bilish mumkin. Bu ikki mamlakat deyarli 
bir xil tarixiy jarayonlarni boshidan kechirgan. Taxminlarga ko‘ra, 
hindlar paleolit davridayoq bu orolga kelganlar. Arxeolog olimlar bu 
mamlakatlarning neolit davrini o‘rganib, ular madaniyatining turli 
jihatlari o‘zaro o‘xshashligini aniqlaganlar. To‘plangan ma'lumotlarni 
qiyoslash asosida miloddan avvalgi minginchi yillarda Shri-Lankada 
tili hinduoriylarga o‘xshagan qabilalar paydo bo‘lganligi aniqlandi.