Microsoft Word Jahon tarixi rasmsiz pechat varianti doc

ekin maydonlariga aylantiradigan, tog‘-tog‘ g‘alla yetishtirib 
beradigan hamda aholini doimo suvga to‘ydiradigan xalq 
boyligidir.” 
Ijtimoiy-iqtisodiy 
munosabatlar 

---

 
 
104
G‘allachilik, chorvachilik bilan birga bog‘dorchilik xo‘jaligi ham 
keng taraqqiy etgan. Qadimgi Mesopotamiyaning gullagan bog‘ va 
ajoyib mevali daraxtlar o‘sgan jannat bog‘i haqidagi afsonaning aynan 
shu mamlakatdan kelib chiqqani bejiz emas. Yer mulkdorlari 
manfaatini himoya qilgan davlat bog‘ egalari manfaatlarini yoqlashni 
ham zimmasiga olgan. Hammurapi qonunlarining bir moddasida 
aytilishicha, birovning bog‘idan beijozat kesilgan daraxt uchun aybdor 
katta jarima: yarim mina (252,5 grammga yaqin) kumush to‘lashi 
kerak edi
1
. 
Bobil jug‘rofiy jihatdan qulay joylashganligi rivojlanishiga 
qo‘l kelgan. Tashqi savdo muhim o‘rin tutgan. Muhim savdo 
markazlari - ikki eng yirik shahar, ya'ni Bobil va Sippardan qo‘shni 
mamlakatlarga ko‘plab turli mahsulotlar chiqarilgan. Sippar o‘z 
davrining jun gazlama ishlab chiqarish markazi edi. Bu shahardan 
gazlama bilan bir qatorda, xususan, Elamga xurmo, moy va don 
jo‘natilgan bo‘lsa, Elamdan Bobilga metall rudalar (mis, kumush) olib 
kelingan. Bobil shaharlari Ossuriya bilan qizg‘in savdo ishlari yuritib, 
shu bilan birga Ossuriyadan Bobilga, asosan, qo‘rg‘oshin va boshqa 
metallar keltirilgan. Krit xarobalaridan Bobilning silindr shaklidagi 
muhri topilgan.  
Urug‘chilik tuzumining alomatlaridan yana biri ijaraga yashagan 
odam ijara haqiga 1/2 shekel kumush qo‘shib berishi lozim bo‘lgan. 
Bu qo‘shimcha haq g‘alati nom bilan - “qo‘y maydoni” deb atalgan. 
Bu qo‘shimcha haq mol-mulk boshqa urug‘ga berilganida urug‘ 
homiylari foydasiga ota-bobolar ruhiga atab berilgan bo‘lsa kerak. Bu 
nomning o‘zi ham ushbu odat pul o‘rnida qoramol ishlatilgan eng 
qadim zamonlardan saqlanib qolganini ko‘rsatadi. 
Xufya (yashirin) qullikning eng qadimgi 
ko‘rinishlari tarkib topgan patriarxal oila hali o‘sha 
vaqtda katta ahamiyatga ega bo‘lgan hamda shunga bog‘liq ravishda 
zulm qilish va hukmronlikning eng qadimgi shakllari vujudga kelgan. 
Patriarxal oilada ota va er xo‘jayin hisoblanib, oilaning barcha a'zolari 
unga so‘zsiz itoat qilganlar. Ham ota, ham er o‘z oilasi a'zolariga 
nisbatan quldor huquqiga ega bo‘lgan. Ko‘p xotinlilik ayolni oyoqosti 
qilgan. 
                                                 
1
  Всемирная  история.  Энсиклопедия.  Том 1. Под  ред.  Ю.Н.Франсева.  М., 
2000 г