Microsoft Word jahon dinlari услубий doc

PRAVOSLAVLAR - xristianlikda, katolik cherkovi bilan bir vaqtda pravoslaviye 

yo’nalishi vujudga kelgan. Pravoslaviye Fapbiy Rim imperiyasidagidan keskin farq 

qiladigan ijtimoiy-siyosiy va madaniy muhitda rivojlangan. Vizantiyada 

markazlashgan davlat hokimiyatining kuchli boshqaruv tizimi Fapbiy Rim imperiyasi 

qulaganidan keyin yana uzoq vaqt davomida saqlanib kelgan. Davlatga imperator 

rahbarlik qilgan. Imperator cheklanmagan xokimiyatga ega bo’lib, unga Konstantinopol 

cherkovi ham bo’ysungan. Cherkov davlat apparatining tarkibiy qismiga aylantirilgan 

va u imperiya manfaatlariga xizmat qilgan. 

Sharqiy Rim imperiyasi hududida qadimgi madaniy markazlarning mavjudligi 

Konstantinopol cherkovidan mustaqil cherkovlarning ajralib chiqishiga shart-sharoit 

yaratgan. Ill—IV asrlarda Sharqiy Rim imperiyasi xududida Konstantinopol cherkovidan 

tashqari, Aleksandriya (Misr) Antioxiya (Suriya), Ierusalim (Isroil) kabi mustaqil 

cherkovlar paydo bo’lgan va undagi bo’linish jarayoni keyingi davrlarda ham davom 

etgan. 

Sharqiy Rim (Vizantiya)da mustaqil cherkovlarning mavjudligi bu yerda aslo diniy-

siyosiy markaz yo’qligini anglatmaydi. XI asrgacha Vizantiya imperiyasi Sharqning eng 

qudratli davlatlaridan biri bo’lgan. Konstantinopol cherkovi imperiya xududidagi 

mustaqil cherkovlarni vaqtinchalik bo’ysundirib, xristianlikning markaziga da’vogarlik 

qilib, Rim papasiga qarshi kurash olib borgan. 

Sharqiy cherkov rasman grek-kafolik cherkovi deb atalgan. «Cherkov» atamasiga 

«kafolik» so’zining qo’shib ishlatilishidan, uning o’z e’tiqodini katolitsizm kabi jahon 

diniga aylantirishga intilganligini ko’rishimiz mumkin. Yuqorida qayd etilganidek, 

Sharqiy Rim imperiyasidagi vaziyat tamoman boshqacha bo’lgan. Keyinchalik islom 

davlatlarining qattiq siquvi imperiyani siyosiy va iqtisodiy jihatdan zaiflashtirgan. Birin-

ketin unga bo’ysundirilgan cherkovlar yana mustaqilligini tiklab olgan. 

Hozirgi davrda 15 ta avtokefal  (grekcha - autox  o’zim  kephale — boshman, ya’ni 

mustaqil degan ma’nolarni anglatadi) pravoslav cherkovi mavjud. Bular - 

Konstantinopol (Тurkiya), Aleksandriya (Misr), Antioxiya (Suriya, Livan) Ierusalim 

(Isroil), Rus, Gruziya, Serb, Rumin, Volga Kipr, Ellada, Alban, Polyak, Chexiya va 

Amerika cherkovlaridir. Avtokefal cherkovlar bilan birga   avtonomiya maqomidagi 

Sinay Fin va Yapon cherkovlari faoliyat olib bormoqda. XX asrning oxirlarida, Sharqiy 

Yevropadagi siyosiy jarayonlar sababli, avtokefal cherkovlarning soni yanada ortdi. 

Bu cherkovlar turli ijtimoiy-siyosiy sharoitlarda faoliyat ko’rsatadilar va zamonning 

dolzarb muammolariga turlicha munosabat bildiradilar. 

Pravoslaviye cherkovlari diniy ta’limot, marosim va aqidalar masalasida bir-biridan 

farq qilmayli. Diniy ta’limot asosini «e’tiqod ramzi» tashkil etali. «Etiqod ramzi» 12 

paragrafdan iborat bo’lib, unda diniy ta’limotning asosiy aqidalari: xudoning