Microsoft Word islom ensik ziyouz com doc

 
MASHRAB Boborahim (1640-1711) - o‘zbek mumtoz adabiyoti namoyandasi, shoir, 
bastakor, sozanda va hofiz. Xalq ichida "Devona Mashrab", "Eshon Mashrab", "Shoh 
Mashrab", "Mardi xudo", "Avliyoi Haq", "Sohib karomat" kabi nomlar bilan mashhur 
bo‘lgan. Ijodiy merosi "Devonai Mashrab" qissasi, turli tazkira, bayoz va majmualar 
orqali yetib kelgan. M. Namanganda bo‘zchi Valibobo oilasida tug‘ilgan. 7 yoshida 
mullaga o‘qishga berilgan. 1665 y.da Mulla Bozor Oxundga shogird tushgan. So‘ngra 
Yorkentda, qashqarlik Ofoqxo‘ja eshon xizmatvda ilohiyot bilan shugullanib, 7-8 yil 
mobaynida tariqat sulukini o‘tadi. Ibrohim Adham va Mansur Hallojni g‘oyibdan piri 
komil deb bildi. Ijodda Farididdin Attor, Jaloliddin Rumiy, Imomiddin Nasimiy yo‘lidan 
bordi. Lutfiy, Navoiy g‘azallariga naziralar yozdi, muxammaslar bog‘ladi. M. she’riyatiga 
xos asosiy xususiyatlardan biri Allohga bo‘lgan ishqdir. Uning so‘fiyona she’rlarida ilohiy 
ishq dardi inson iztirob va alamlari, orzu-umidlari bilan hamohangdir. M. ta’kidlashicha, 
odam zotining asosiy nuqsoni "nafsu hirs balosi"ga mubtalo bo‘lganligidir, bu nuqson uni 
ilohiy fazilatlardan mahrum etadi, axloqan tubanlashtiradi, o‘tkinchi mayl-istaklarni 

---

Islom Ensiklopediyasi 
 
 
www.ziyouz.com kutubxonasi 
187
uyg‘otadi, insoniy xislatlardan, haqiqat, ma’naviyat va ma’rifatdan yIroqlashtiradi. "Nafs 
ajdahosi" komidan xalos bo‘lganlar uchun esa, faqat Alloh - Hakdir, haqiqatdir. Shu bois 
inson faqat Allohni sevishi, unga oshiq bo‘lishi, komil inson bo‘lishga astoydil intilishi, bu 
mashaqqatli yo‘lda barcha uqubatlarga chidashi lozim. Barcha yaxshilik, ezgulik - 
Allohdandir, binobarin Uni sevgan kishi o‘z yaqinlarini, ota-onasini, el-yurtini, jamiki 
yaxshi odamlarni ham sevadi. M. umrining so‘ngga 20 yili darbadarlikda o‘tgan, o‘z 
vatanida haqgo‘y, isyonkor shoir, qalandar sifatida mashhur bo‘lgan. M. turli 
ma’rakalarda, xalq orasida mutaassib ruhoniylarni, zulmkor hokim-amaldorlarni achchiq 
kinoya va nafrat bilan tanqid qilgan. Ulamolar fatvosi va Balx hokimi Mahmud Qatag‘on 
hukmi bilan M. dahriylikda ayblanib, Kunduz sh.da dorga osiladi. M.ning shaxsiyati va 
ijodiyoti o‘zbek adabiyoti rivojiga barakali ta’sir ko‘rsatdi, g‘azallari el xotirasida 
muhrlanib qoldi. Mustaqillik davrida M. tavalludining 350 yilligi nishonlandi (1992). 
Namangan sh.da Mashrab bog‘i va haykali barpo etildi. M.ning tasavvufiy ruhdagi o‘nlab 
she’rlari, "Mabdai nur" asari mo’tabar manbalar asosida birinchi bor nashr etildi. 
 
 
MASHHAD (arab. - shahid bo‘lgan joy) -Erondagi shahar. Muhim tarixiy-madaniy va 
diniy markaz. Shialar rivoyatiga ko‘ra, ularning 8-imomi Ali ar-Rizo shu joyda xalifa 
buyrug‘i bilan o‘ldirilgan, keyinchalik maqbara qurilgan. M. imom Ali ar-Rizo maqbarasi 
tufayli shialarning uch muqaddas shaharlaridan biri (Najaf va Karbalo bilan birga) va 
ziyoratgohi hisoblanadi. M.da abbosiylardan Horun ar-Rashidning qabri bor. Aholisi, 
asosan, to‘qimachilik bilan shug‘ullanadi. Sanoati rivojlangan boy shahar.