|
www.ziyouz.com
kutubxonasi
38
—
Bas, shunday ekan, umuman, mazhabga bo‘linmay, to‘g‘ri Qur’oni hadisdan foydalanib
dinimizga amal qilaversak bo‘lmaydimi?
— Olloh taoloning kalomi bo‘lgan Qur’on va janobi Rasululloh sallallohu alayhi vasallamning
so‘zlari, sunnatlari va hadislari insoniyat uchun ruhiy ozuqadir. Bemorni dori bilan shifolaganlaridek,
kishini ruhoniy xastalik — dinsizliqdan, nodonlikdan, jaholatdan davolaydigan shifo janob
Rasulullohning hadislaridir. Demak, Payg‘ambar alayhissalomning aytgan gallari go‘yo dorilardir.
Bizlarga bu dori — hadislarni yetkazgan muhaddis olimlar dorixona egalaridir. Ular o‘sha dorilarni
ketma-ket ko‘rsatib, kitoblarga bitib qo‘ydilar. Eng ulug‘, eng shifobaxsh dori — ruhning dorisi
bo‘lgan o‘sha hadislarni o‘z o‘rnida ishlata bilish esa har kim ham uddalayveradigan oson ish emas.
Ma’lumki, inson xastalansa, garchi savodxon bo‘lsa ham, dorixonadan o‘zi dori tanlay olmaydi va
tabibga murojaat qiladi. Shuning uchun ham bizlar agar hadislarni ruhni shifolovchi dorilar deb bilsak,
mazhab imomlarini dorishunos tabiblar deb bilamiz. Siz bilan biz o‘sha tabiblarning gaplariga quloq
solsak, doridan to‘g‘ri foydalana olamiz. Va bu bizning najotga borishimiz, oxirat diyorida ham baxtli
bo‘lishimiz uchun bir ta’minot bo‘ladi, in-shoolloh.
—
Demak, mazhab boshliqlari (Olloh barchalarshi rahmat qilsin) bizlar uchun o‘sha tabiblar
o‘rnidagi kishilardir.
—
Ana o‘sha "dori belgilaydigan tabiblar", ya’ni mazhab boshliqlari, ehtimolki, ayrim holatlarda
ayricha, xilma-xil dorilarni, biri bir dorini, ikkinchisi boshqa bir dorini, ya’ni bir imom bir masalaga bir
javobni, boshqa imom ikkinchi javobni aytish bilan o‘rtalarida juz’iy ixtilof paydo bo‘lishi mumkin.
Faqat bir tabibning dorisi bilan davolangan kishi shifo topganidek, bir mazhab imomining etagini
ushlagan kishi ruhiy shifo topishi aklga ayondir.
Demak, bizlar uchun mazhablar — Ollohning rahmati, Qur’onu hadisni tushunishimiz uchun
ulamolarning xizmati ekan.
—
Mazhablarning ko‘pligi dinning birligiga xavf solmaydimi?
Dinimiz bir. Kalomulloh bir. Shariat hukmlari bizga Qur’onu hadisdan yetadi. Shunga amal qilsak,
Islomda turgan bo‘lamiz. Lekin Qur’on ilmida bir narsa borki, shuni aytib o‘tsak, Siz so‘rayotgan
masalaga javob bo‘ladi, inshoolloh.
Ollohning Kalomi bo‘lgan Qur’onning 7 xil qiroati bor. Yetti qori Qur’onni 7 xil o‘qiydilar. Janob
Rasululloh ham: "Qur’on yetti harf, ya’ni yetti qiroat ustida nozil qilindi", deganlar. Bu kiroatlar
o‘rtasidagi tafovutlar shundaki, ayrim kalimalargina xilma-xil qiroat qilinadi, xolos. Bu o‘sha 7 nafar
qoridan bizlarga meros bo‘lib qolgan.
Bizlarning diyorimizda va qariyb butun olamda o‘sha yetti qoridan biri bo‘lgan Osim qiroatida
o‘qiladi va qo‘limizda-gi Qur’on kitoblarimiz ana o‘sha bir qorining qiroatiga asoslangandir. Osimdan
uning ikki shogirdi Qur’onni qan-day qiroat qilish kerakligi haqida rivoyat qilgan. Ular Hafs ibn
Sulaymon va Sho‘‘ba degan kishilar edi. Sizu biz, hozirgi zamondagi aksari musulmonlar ana o‘sha
Osim degan qoridan Hafs ibn Sulaymon kilgan rivoyat bo‘yicha o‘qiymiz.
Qolgan 6 nafar qoridan ham, ikkitadan roviy rivoyat qilgan va o‘sha 6 nafar qorining qiroati ham
xuddi bizning qiroatimizdek haq qiroatdir. Ularning o‘rtasida Qur’on mohiyatida farq yo‘q.
Masalan, Qur’onning bir necha joyida Olloh taolo o‘zining huzuriga qaytishimizni xabar beradi.
Ana o‘sha joyda "qaytasizlar", degan so‘z keladi. Bu so‘z arab tilida "tarji’un"dir. Bir qori shunday
o‘qigan, yana biri “turja’un” deb, uchinchisi "yarji’un", to‘rtinchisi "yurja’un" deydi. Aslida, bo‘zning
o‘zagi bitga — "qaytish" ma’noli so‘z. To‘rtgala ko‘rinishni tarjima qilamiz — birinchi qori
"qaytasizlar" deb o‘qiydi, ikkinchisi "qaytarilasizlar", uchinchisi "qaytadilar" va to‘rtinchi qori
"qaytariladilar", dedi. To‘rttalasi ham Olloh huzuriga qaytish haqida o‘qidilar. Lekin, kiroatda shunday
ixtilof bo‘ldi. Biz shundan birini oldik va biz olmagan boshqa qiroatlarni ham haq deb, e’tirof qilamiz.
Qur’onni yetti qori yetti xil qiroat qilishi bilan u yettiga bo‘linib qolmadi-ku! Nega mazhab to‘rtta
Alouddin Mansur. Imomi A’zam — buyuk imomimiz
Do'stlaringiz bilan baham: |
