Microsoft Word ihyo zakot ziyouz com doc

www.ziyouz.com кутубхонаси 

21

kishi uchun ko‘p va behojat qiluvchi hisoblanadi. Umar (r.a.) esa bir a’robiyga bo‘talog‘i 

bor tuya berganlar. Kenglik borasida shular hikoya qilingandir. 

Kamaytirishga kelsak, bir kunga yetadigan ozuqa yoki uqiyya (qirq dirham) yetarlidir. 

Bu tilanchilikning makruhligi va eshiklarni kezib yurish to‘g‘risida vorid bo‘lgan rivoyatlar 

uchundir. Demak, bu hol man etilgandir. Buning boshqa hukmi ham bordir: berilgan 

narsa bilan hovli sotib olishning joizligi va bu bilan behojat bo‘lish eng yaqin ehtimoldir. 

Lekin bu ham isrofga moyillikdir. 

Mo‘‘tadillikka eng yaqini bir yilga yetarli narsa berishdir. Bundan ortig‘i xatar va kami 

esa torlikdir. Agar bu ishlarda chamalash imkoni bo‘lmasa, tavqifan jazm qilinadi. 

Mujtahidga faqat o‘ziga to‘g‘ri ko‘ringan narsaga hukm qilishgina joiz. So‘ng taqvodorga 

aytadi: «Qalbingdan fatvo so‘ra, garchi fatvo bersalar ham». Zero, gunoh qalblar 

yarasidir. Agar oluvchi olgan narsasi to‘g‘risida (gumon) topsa, bu to‘g‘rida Allohdan 

qo‘rqsin, zohir ulamolari fatvosi bilan cheklanmasin. Chunki ularning fatvolarida qaydlar 

va zaruriyatlardan umumiyatlar bordir. Yana ularda taxminlar va shubhalarga 

ehtiyojsizlik bordir. Shubhalardan saqlanish esa diyonatli kishilar sifati va oxirat yuli 

solihlarining odatlaridandir. 

Beshinchisi - mol egasidan unga vojib bo‘lgan miqdor haqida so‘ramog‘i. Agar uning 

berayotgani nimchorakdan ko‘p bo‘lsa, uni olmaydi (chunki shofe’iy mazhabida yuqorida 

keltirilganidek, zakot haqdor sakkiz toifaning hammasiga berilishi kerak, ammo bizning 

hanafiy mazhabida bir toifa bilan chegaralanish mumkin). Chunki u sherigi bilan birga 

faqat nimchorakni olishga haqli. Demak, o‘sha nimchorakdan o‘z sinfidan bo‘lgan ikki 

kishining hissasi miqdorida kamaytirsin. Bu so‘rov odamlarning ko‘piga vojibdir. Chunki 

ular bu taqsimotga yo johillik va yoki yengil qarash oqibatida rioya etishmaydi. Mana 

shunday ishlarda so‘rovni tark etish joiz bo‘ladi, qachonki gumonga xaromlik ehtimoli 

g‘olib kelmasa. Savolning zararlari va ehtimolning darajalari zikri «Halol va xarom» 

kitobida keladi inshaalloh.