Microsoft Word ihyo tavba ziyouz com doc

To‘rtinchi tabaqa: Bu tabaqadagi kishi tavba qiladi, bir oz muddat tavbada mustaqim turadi, 

so‘ngra yana gunohlarga sho‘ng‘iydi. Qilmishlariga afsus chekmaydi, tavbani xayoliga ham 

keltirmaydi, g‘ofillarcha shahvatlar ketidan chopadi. Bu kishi gunohda qat’iy turadigan, gunohdan 

qaytmaydiganlar jumlasidandir. Shuning uchun uning nafsi "an-nafsul ammoratu bissu’i", ya’ni 

yomonlikka buyuruvchi nafs deyiladi. Yomonlikka bugoruvchi nafs yaxshilikdan qochadi. Yaxshilkdan 

qochgan nafsning esa, yomon xotima topish xavfi bor. Agar taqdirda yomonlik yozilgan bo‘lsa, 

so‘ngsiz xorlikka yo‘liqadi. Agar oxiri yaxshilik bilan tugab, tavhidda jon taslim qilsa, sal keyinroq 

bo‘lsa-da, do‘zaxdan xalos bo‘lishi kutiladi. Albatta, u Allohning o‘ziga ayon sirlar sababli umumiy afv 

kamrovidagi kishilar jumlasidan bo‘lib qolishi ham muhol emas. Bamisoli, bir inson xazina topish 

uchun xarobaga kirib, xazina egasiga aylangani kabi yoki omi bir kimsaning payg‘ambarlarga 

o‘xshab, hech kishidan ta’lim olmasdan, uyda o‘tirgan holida olim bo‘lib qolishi kabi. 

Shuningdek, ibodatlar vositasida Allohdan mag‘firat tilash tinimsiz harakat va takrorlash 

vositasida ilm talab qilishga, tijorat va dengiz safarlari orqali mol-dunyo izlashga o‘xshaydi. Amallari 

qusurli bo‘lgani uchun yolg‘iz umidning o‘zi bilangina magfirat tilash xarobadan ganj qidirgan kabi yoki 

farishtalar ta’limi orqali ilm hosil qilishni istagan kabidir. Koshki, jiddu jahd etgan har bir kishi ilm hosil 

qilsa. Koshki, tijorat qilgan har bir kishi boyib ketsa. Koshki edi, ro‘zasini tutib, namozini o‘qigan har 

bir kishi mag‘firat qilinsa. Ha, ko‘pchilik bu saodatdan mahrum, faqat olimlar mustasno. Yo‘q, olimlar 

ham bu saodatdan mahrum, faqat ilmiga amal qiluvchilar mustasno. Yo‘q, ilmiga amal qiluvchilar ham 

bu saodatdan mahrumdirlar, faqat muxlislar mustasno. Lekin ixlos egalariga ham ulkan xatarlar 

---

Ihyou ulumid-din. Tavba kitobi. Imom G’azzoliy 

 

 

www.ziyouz.com кутубхонаси 

53

yuzlangan. 

Gunohlardan qaytmaydigan, toati qusurli, mag‘firat yo‘lining yo‘lchisi bo‘lmagan bir kishining 

Alloh taoloning fazlidan mag‘firat kutishi, ahli qalb nazdida, bema’nilik, balki ahmoqlikdir. Ajabo, bu 

ahmoqning "aqli raso"ligini qarangki, shunday go‘zal iboralar bilan o‘z hamoqatini "ko‘z-ko‘z" qiladi: 

"Alloh sahovati keng zotdir! Jannati men kabilarni ham sig‘diradi. Gunohimdan unga zarar yetmaydi", 

deydi. 

Keyin uning oltin-kumush talabida dunyo dengizlari osha suzayotganini ko‘rasan. Bu yo‘lda u 

qanchalik mashaqqat bo‘lsa ham chidaydi, xavf-xatarlar unga pisand emas. Shunda unga: 

"Darhaqiqat, Alloh sahovatli zot, oltin-kumushlar esa, uning xazinasi. Bu xazina oldida sening 

faqirliging nima degan gap! Shunday ekan, tijoratingni tark etib, ozshna yalqovlik qilsang, nima 

bo‘pti?! Alloh o‘zing o‘ylamagan tomondan seni rizqlantirishini kutib, uyingda maza qilib 

yotmaysanmi?" desang, seni jinniga chiqarib, masxara qiladi: "Bu qanday ahmoqlik! Axir, oltin-

kumush osmondan yog‘maydiku! Unga kasd qilib erishiladi. Alloh taolo shunday taqdir qilgan. Shu 

taqdir bilan qonunini joriy etadi. Allohning qonuni o‘zgarmasdir", deydi. 

Dunyoga aldangan bu kas oxiratning ham, dunyoning ham parvardigori yagona Alloh ekanini, 

Uning qonuni oxirat uchun ham, dunyo uchun ham bir xil va uni o‘zgartirib bo‘lmasligini qaydan 

bilsin?!