Microsoft Word ihyo ilm ziyouz com doc

«Alloh kimni hidoyat qilishni istasa, uning ko‘nglini islom uchun keng qilib 
qo‘yar» (An’om, 125-oyat). «Keng qilish nima?» deyilganda, quyidagilar aytildi: «Agar 
nur qalbga tashlansa, qalb kengayib kattalashadi». «Uning alomati qanday bo‘ladi?» 
deyilganda, Rasulullohning quyidagi so‘zlari misol qilindi: «G‘urur hovlisidan ajrab, 
abadiy hovliga qaytib, o‘lim kelishidan oldin unga tayyorgarlik ko‘rish».
181
 
 
181. Hokim va Bayhaqiylar rivoyati. Zahabiy bu hadisni zaif degan. 
 
Zohidlik deganda, amallar ilmini ko‘proq axtarib, uni fasod qiladigan, qalblarni 
tashvishga soladigan, vasvasa qo‘zg‘aydigan va yomonliklar olib keladigan narsalarni 
bilish tushuniladi. Dinning asli ham yomonliklardan saqlanishdir. Buni ushbu ma’nodagi 
she’rdan ham tushunish mumkin: 
 
Yomonlikni tanidim, undan saqlanish uchun, 
Yomonlikni tanidim unga tushmaslik uchun.  
Yomonlikni tanigan undan uzoqda bo‘lgay,  
Yomonlikni bilmagan tuzog‘iga ilingay. 
 
Fe’liy amallar Allohga yaqin qiladi. Ularning eng oliyi qalb va til bilan Allohning zikrida 
bardavom bo‘lishdir. Fasod qiladigan, tashvish keltiradigan narsalarni bilish sha’ndir. 
Uning qismlari ko‘p va tarmoqlari uzundir. Uni bilishga ehtiyoji g‘olib keladi. (Ya’ni, uni 
o‘rganish zarur.) U narsalar oxirat yo‘lidagi sulukni balolashini umumlashtiradi. 
 
Dunyo olimlari esa, hukm va qozilikdagi g‘aroyib furu’lar va vaz’iy suratlardan bahs 
qilishadi. Holbuki, ular bahs qiladigan masalalar  zamonga to‘g‘ri ham kelmaydi, voqe’ 
bo‘lishi ham dargumon. Voqe’ bo‘lsa ham, o‘zlari uchun emas, balki boshqalar uchun 
bo‘ladi. Ertayu kech xotiralarida, dillarida, amallarida yo‘liqadigan muhtoj narsani tark 
etishadi! O‘zi uchun muhim bo‘lgan narsani boshqaga bag‘ishlagan kishidan ko‘ra 
saodatlikdan yiroq kishi bormi? Undaylar Allohga yaqin bo‘lish o‘rniga xaloyiqqa yaqin 
bo‘lishni afzal ko‘rishadi, dunyo bolalari orasida fozil tadqiqotchi, nozik ilmlar olimi deb 
nomlanishni havas qilishadi. Ammo ularni Alloh taolo shu odamlarning hurmatlaridan 
foydalantirmay jazolaydi. Qiyomatdagi jazosi esa, muqarrab bandalarning, ilmiga amal 
qilganlarning obro‘larini ko‘rib, xasrat va inqiroz holga tushish bo‘ladi.  
 

---

Ihyou ulumid-din (Din ilmlarini jonlantirish) – Ilm kitobi. Abu Homid al-G’azzoliy