Microsoft Word ibodat va zikr ziyouz com doc

QULLARGA NOHAQLIK QILISHDAN SAQLAN!
Qul haqi uch qismdan iborat: 
a) kishilarga aloqador qism; 
b) mollarga aloqador qism; 
v) sharaflarga aloqador qism. 
a) kishilar bilan bog‘liq qismning butun boshli hukmlari bor. Bular - qasddan odam 
o‘ldirish, bilmasdan odam o‘ldirish, qasos, diyat va kafforatining vojibligi kabi fiqh 
kitoblarida bayon qilingan boshqa xususlar. 
b) mollar bilan bog‘liq qismiga kelsak, (nohaq tortib olingan molni. - Tarj.) mazlumga 
yoki mazlumning vorisiga qaytarmoq kerak. Qaytarish mumkin bo‘lmasa, haq egasi 
nomidan sadaqa etib yuborishdan boshqa chora qolmaydi. Banda haqlarini qaytarishdan 
ojiz qolsa, Mahshargohda qarzdorlarga berilajak hasanalardan ko‘proq qilsin, yo‘qsa, 
qiyomat kuni mazlumning xatolarini va gunohlarini yelkasiga olishga tayyorlansin. 
Quyidagi hadisda aytilganidek: «Hasanalari – savoblari borlarning hasanalaridan olinib 
mazlumga beriladi. Savoblari bo‘lmasa, ustiga mazlumning gunohlaridan ortiladi, (va u 
kimsaning) jahannamga (ketishiga doir) bir yozuv yoziladi». (Buxoriy. «Mazolim», 10; 
Termiziy. «Qiyomat», 2; Ahmad, 11, 303, 334, 372). 
v) sharaflarga kelsak, bu borada ba’zi muhaqqiq imomlar eng nozik o‘rinlarni batafsil 
tushuntirib berishgan. 
Agar kishini g‘iybat yoki namima (bo‘hton) qilgan bo‘lsa bu ikki holdan biri: g‘iybat va 
namima mazlumga yetgan yoki yetmagan bo‘ladi. Agar g‘iybati yetgan bo‘lsa, rozichilik 
olishi lozim. Yetmagan bo‘lsa, yetib borishi yangi bir ozor-aziyatki, bu kin-adovat paydo 
bo‘lib, mehru muhabbat yo‘qolishiga sababchidir. Bu holat haqqi yanada og‘irdir. 
Bu haqsizlikni bartaraf qilishning yo‘li, g‘iybat va namima qilinganga yetib bormasdan va 
g‘iybati qilingan kimsadan rozi-rizolik so‘ramay istig‘forni ko‘pay-tirishdir. Agar kishi 
qabih ishni qilib boshqani yo‘ldan chiqargan bo‘lsa va keyin uni takrorlasa, bu ham 

---

Ibodat va zikr ahliga tavsiyalar. Imom Sha’roniy 
www.ziyouz.com
kutubxonasi 
19
qulning og‘ir haqlaridandir. Chunki unga aziyat yetkazdi, zo‘ravonlik qildi va uni gunohga 
tortdi. «Kim yomon bir ish qilsa, u ishning gunohi va bu ish ila amal qilganlarning gunohi 
o‘sha yomonlikni ilk qilgan kishiga yoziladi» (Ibni Moja. «Muqaddima», 14; Dorimiy. 
«Muqaddima», 44; Muslim. «Ilm», 15; Nasoiy. «Zakot», 46; Ahmad, IV, 326). Ayni 
paytda bu chirkin xatti-harakat uning sharafini yo‘qotadi, oilasiga aziyat yetkazadi va 
ularni beorlikka yo‘llaydi.