Microsoft Word hmy maruza matni

2.  Hujjatlarni tayyorlash va ularning bosqichlari 

 

Hujjatlarni  tayyorlash  odatda  kompyuterda  olib  boriladi.  Hozirgi  kunda 

kompyuter  har  joydan  yozuv  mashinkasini  siqib  chiqarib  hujjatlarni  tizim  va 

tahrirlashning  asosiy  vositasi  bo’lib  qoladi.  shu  ning  natijasida  hujjat  matnini 

tayyorlashda ancha yirik hajmdagi ma’lumotlarni aniqlash va urganish; tuzish va 

kelishtirish  jaryonida  hujjatlarni  ko’p  marotaba  qayta  bosmadan  chiqarishni 

bartaraf  etish,  hujjatning  ust  qismini  bezatish  madaniyatini  yanada  yaxshilash 

imkonini 

beradi. 

Har bir hujjatni tayyorlash 3 bosqichda olib boriladi: 

1)  hujjat ma.tnini tuzish; 

2)  hujjatni kelishtirish; 

3)  hujjatni rasmiylashtirish. 

Hujjat  tayyorlashning  1  -bosqichi  qonunga  asoslangan  bo’lib,  shu  ningdeq 

shu    kabi  savollarni  yechish  tartibini  belgilovchi  avvalgi  me’yoriy-uslubiy 

hujjatlarni  o’rganishdir.  Hujjat  tayyorlashning  bu  bosqichi  murakabligi  va 

qonunchilikka  doir  ma’lumotlarni  izlash  bo’yicha  murakkab  ishlar  o’tkazish 

zarurligi tufayli ko’pincha qoldirilib kelingan. Hozirgi paytga kelib o’zida turli xil 

qonunchilik  va  me’yoriy-uslubiy  hujjatlarni  saqlovchi  ko’p  sonli  yuridik  va 

qonunchilik ma’lumot banklarning mavjudligi hujjatlar tayyorlash sifatini yanada 

oshirishga sharoit yaratdi. 

Arzon  ma’lumot  banklari  kompakt  diskdagi  mavzuyi  tanlangan  hujjatlar 

ko’rinishiga  ega  bo’lishi  mumkin.  "Garant",  "Konsultant  plyus"  kabi  tizimlar 

yangi  me’yoriy  hujjatlar bilan davriy ravishda (har  hafta,  har kuni)  to’ldirilishini 

yoki  internet  orqali  eng  yangi  ma’lumotlarga  ega  bo’lishni  nazarda  tutadi.  Bular 

ichida  davlat  qonunchiligi,  viloyatlar  qonunchiligi,  mavzusi  tanlangan 

ma’lumotlar  -  boj  qonunchiligi,  bank  qonunchiligi,  uy-joy  qonunchiligi,  soliq 

to’lash va buxgalteriya hisoboti va boshqalar bo’lishi mumkin. 

---

13 

 

Bunday  tizimlar  berilgan  mavzuga  doir  hujjatlarni  tez  tanlab  olish,  o’zaro 

bog’lik  me’yoriy  hujjatlarni    ko’rib  chiqish,  kerak  bo’lsa  -  tanlangan  materialni 

bosib chiqarish imkonini beradi. 

Hujjat  tayyorlashning  2  -  bosqichi  aynan  shu    savol  va  shu  nga  o’xshash 

savollar  bo’yicha  avvalgi  hujjatlarni  va  ularning  yechimlarini  o’rganadi. 

Hujjatlarni  tanlash  hajmi  tayyorlanayotgan  hujjatning  to’g’riligi,  o’ziga  zid 

bo’lmasligi  va  hajmini  belgilab  beradi.  YAqin-yaqingacha,  korxona  hujjatlarini 

qayd qilish. an’anaviy tizimlarda kerakli hujjatlarni topish ancha mushkul bo’lgan 

edi.  Hujjatlarni  mavzu  bo’yicha  tanlash  predmet  mavzusi  kartoteka  bilan 

chegaralanib,  katta  mehnat  sarflash  orqali  xam  yetarli  va  kerakli  hujjatlar  hajmi 

bo’lmagan. 

Hujjatlar 

va 

avtomatlashgan 

qidiruv 

o’rtasida 

o’rnatilgan 

kompyuterlashgan  qayd  qilish  tizimigina  berilgan  savol  bo’yicha  deyarli  barcha 

kerakli  hujjatlarni  topish,  hujjatlarni  to’la  matni  saqlangan  tizimida  esa  -  kerakli 

barcha ma’lumotlarni o’sha zahotiyoq ekranga chiqarish imkonini beradi. 

Hujjat  tayyorlashning  3-bosqichi  muayyan  vaziyat  bo’yicha  ma’lumotlar 

yig’ishdan  iborat  bo’lib,  bu  bosqichda  ham  yig’ilgan  ma’lumot  bazalari  ham 

korxona,  firma  va  tashkilotda  yaratilgan  ma’lumot  bazalarini  ishlatish  mumkin. 

Ma’lumot  yigishning  keng  tarqalgan  usullaridan  biri-  Internetdagi  qidiruv   

jarayonidir.Masalan  ishlab   chiqaruvchining     mahsulot    texnik tavsifi  haqligi 

ma’lumotni  olishi,  turli  mol  yetkazib  beruvchilarning  mahsulot  va  xizmatlarga 

qo’ygan  narxlarini  taqqoslash,  manzillar.  telefonlar  va  jalvallar  to’g’risida 

xabardor bo’lish. 

Shu    tartibdagi  tayyorlov  ishlari  o’tkazilgandan  keyingina  shaxsiy  hujjatni 

sifatli  tayyorlash  mumkin.  Har  qanday  tashkilot  o’z  nizomida  belgilangan 

vazifalarni  doimiy  va  qayta  bajarib  kelganligi  sababli  hujjatlar  tuzishni  talab 

qiluvchi  holatlar  ham  takrorlanadi,  ya’ni  bir  turda  bo’ladi.  Bunday  hujjatlarning 

shakli  va  matnini  o  ldindan  sinchkovlik  bilan  ishlab  chiqish.  ularni  kompyuter 

xotirasiga  trafaret  matnlar  va  shablonlar  ko’rinishida  kiritib,  ma’lum  bir 

vaziyatlarni hujjatlashtirishda qo’llash mumkin. 

Ba’zi        hujjatlar      barcha      tashkilotlar      uchun        umumiy        hisoblanadi. 

Ularning        shakli        tegishli        idoralar      tomonidan        ishlab        chiqiladi        va 

tasdiqlanadi.  Masalan,  buxgalteriya  hujjatlari  unifikatsiyalashgan  shakllar 

albomida Davlat statistika qo’mitasi tomonidan tasdiqlangan va boshqalar.