Microsoft Word fitrat publisistika ziyouz com doc

www.ziyouz.com kutubxonasi 
11
Энди кўрайлик қани: шунлар бизнинг тараққийимиз ва Оврўпа маданиятидан таъсир 
олмоғимиз йўлинда бирор иш қилдилар ёхуд қилмоқчи бўлдиларми?! 
Рус капиталистлари билан рус пўпларининг содиқ ва ишончли қоровуллари бўлған эски 
Русия ҳуқушти элли(к) йил орасида, Туркистондағи турк болаларининг фойдалариға бирор иш 
кўрдими, кўрмоқчи бўлдими? 
Мана шул саволга, Малтаассуф
1
, «
йўқ!» дан бошқа бир жавобимиз йўқдир. Юртимиз: 
элли(к) йиллик бир идорайи аскарийа остида турдиғи учун биз Оврупанинг маданий 
миллатлари билан кўришолмадик, унларнинг ижтимоий ва иқтисодий фикрлариндан истифода 
қилолмадиқ. Бизнинг кўзларимизни очдурмаслик учун фикри очиқ тотор қариндошларимизнинг 
дахи Туркистонда мактаб очмоқлари манъ этилди. 
Бизнинг диний ва миллий ҳиссиётларимизни ўлдурмак тилаги билан Ўстраумов каби 
мутаассиб пўпларнинг идорасинда газит
2
чиқарилди, мактаб очилди, лекин ўз миллатимиз ва 
диёнатимизни онглатмоқ учун ўз тарафимиздан очилған мактаблар ва газитлар боғланди, 
шаръий маҳкамаларимизнинг ҳуқуқ ва салоҳиятларидан буюк бир қисми ғасб этилди. 
Маҳкамаларда, уйларда, йўлларда, тижорий ишларда, ҳатто вагон арбаларинда Туркистон 
ерлисининг ҳуқуқи Туркистон мусофири бўлған рус ва арманидан тубанда тутилди. 
Бухоро ва Хива ҳукуматларининг дохили истиклоллариға, миллий номуслариға турли 
баҳоналар билан тажовузлар қилинди. Бу икки ҳукумат ўз ўлкаларинда ўз ҳукмларини 
юрутолмас бўлдилар. Мамлакат ва миллат қоидалариға бу икки ҳукумат тарафиндан сира бирор 
ҳаракат содир бўлмади, содир бўлғанда ҳам неча қизғин нўталари ва золимона таҳқир билан 
йўллари олинди. 
Элли(к) йилда(н) бери шундайин ҳақсизлиқлар ва зулмлар орасида бўғулиб келган 
Туркистон букун ўз мухториятини Ҳўқандда
3
эълон қилди. Ҳўқандда ижтимоъ этган
4
Туркистоннинг тўртинчи қурултойи ўз баённомасинда «Федаратса асосига қурулған Русия 
жумҳурияти ила бирликда қолғани ҳолда Туркистон мухторияти» деган сўзни ёзиб, Рус 
ҳукуматиға содиқ қолдиғини билдурди. 
Шунинг ила баробар «Туркистонда ақлият ташкил қилған миллатларнинг ҳуқуқтарининг 
ҳар жиҳатдан сақланмоғини ҳам тантанали суратда» эълон этилиб, адолат байроғини кўтарди. 
Элли(к) йилдан бери шунча зулм орасинда қолған Туркистон бу кун ўз мухториятини шунча 
адолат ва садоқат билан эълон қилибдир. Билмадик нечундурким, ҳозирда иш бошинда 
адолатчи большевиклар муни қабул қилмай туралар..! 
 («
Ҳуррият», 1918 йил, 63—64-сонлар) 
Қайта нашри: «Шарқ юлдузи», 1992, 4-сон, 183—184-бетлар. Нашрга тайёрловчи ва сўз 
боши муаллифи Ҳ. Болтабоев.