Microsoft Word ernest xeminguey chol va dengiz ziyouz com doc

www.ziyouz.com кутубхонаси 
11
балиқни чиқариб олгунча, қўллари то тирсагигача, худди заҳарли чирмовуқдан ҳосил бўлган 
жароҳатлар сингари яралар билап қопланарди. Заҳарланиш жуда тез рўй берар ва худди қамчи 
билан ургандек баданда қаттиқ сирқироқ оғриқ уйғотарди. 
Анвойи жилолар билан товланувчи хубоблар беқиёс рангин кўринади. Бироқ улар денгиз 
махлуқлари орасида энг ашаддийси ҳисобланар эдики, чол улкан денгиз тошбақаларининг 
уларни ямлаб ютишидан завқланар эди. Физалиялар кўринган замоноқ, тошбақалар кўзларини 
юмиб, ҳар қандай хавф-хатардан холи бўлган ҳолда уларга қаршидан яқинлаб боришар ва зум 
ўтмай, физалияларни чангал-пангаллари билан қўшиб ютиб юборар эдилар. Тошбақаларнинг 
физалияларни ғипиллатиб туширишларини томоша қилиш чолга жуда ёқар эди. Унинг ўзи ҳам 
тўфондан сўнг, қирғоқда улар устидан юриб, қадоқ товонлари билан мижиғлаб ўтаркан, 
пуфакларнинг ёрилишига қулоқ солишни яхши кўрарди. 
У яшил тошбақаларни кўркам ва эпчил бўлгани, қолаверса, савдода қадрга эга эканлиги 
боисидан ёқтирар ва сап-сариқ қалқон косасига бурканиб олган, ишқий можароларда инжиқ, 
португал физалияларини кўз юмиб ютадиган ланж ва ландавур, қалбаки кареттларга бир қадар 
нафрат билан қарарди. 
Жуда кўп йиллар давомида тошбақа овловчилар билан бирга эшкак тортишган бўлса-да, 
ўзида бу жониворларга нисбатан хурофий бир қўрқинч сезмас эди. Чол уларга ачинар ва ҳатто, 
териси қалин, узунлиги қайиқ бўйича келадиган, бир тонна чамаси оғирликдаги лут деб 
аталувчи улкан тошбақаларга ҳам раҳми келар эди. 
Кўпчилик одамлар тошбақаларга бераҳм муносабатда бўладилар. Ахир, бу жониворни 
ўлдириб, нимта-нимта қилганларидан кейин ҳам, унинг юраги анчагача уришдан тўхтамай 
туради-ку. «Аммо лекин,— деб ўйлади чол,— юрагим юрагидан фарқ қилмайди, қўл-оёқларим 
бўлса, унинг панжаларига жуда ҳам ўхшаб кетади». У ўзига қувват бўлсин деб, оппоқ тошбақа 
тухумидан ерди. Ҳақиқий йирик балиқлар кўпаядиган сентябрь ва октябрь ойларида бардам 
бўлиш учун бутун май ойи шуни истеъмол қиларди. 
Чол ҳар куни кўпчилик балиқчилар ўз асбоб-ускуналарини асраб қўядиган саройдаги 
каттакон бочкада сақланувчи акуланинг жигар мойидан ҳам керагича ичиб олар эди. Мойдан 
кимлигидан қатъий назар, истаган балиқчи фойдаланиши мумкин эди. Аксар балиқчилар бу 
мойнинг тамини ўлгудай қўланса деб топишар, бироқ уни ичиш каллаи саҳарлаб туришга 
қараганда ёқимсиз эмасди, устига устак у шамоллаб қолинганда қўл келар, кўзга ҳам фойдали 
эди. 
Чол кўкка қаради ва яна денгиз устида фрегат айланиб учаётганини кўрди. 
— Балиқ топибди,— деди у овоз чиқариб. 
На бирон учар балиқ сокин сув бетини безовта қилар ва на атрофда майда чавақлар кўринар 
эди. Аммо чол шу онда унча катта бўлмаган тунец ҳавога сапчиб кўтарилиб, бир ўмбалоқ 
ошганча, яна денгизга калла уриб ғойиб бўлганини кўрди. 
Тунец офтобда кумушдай ярқираб кетди, унинг кетидан майда балиқларга сапчиб-сапчиб 
отилиб, бошқа тунецлар ҳам чор атрофда сувни мавжлантириб ди-кирлаша бошладилар. Улар 
майда балиқлар ёнида чир айланишар, олдиларига солиб қувлашар эди. 
Тунецларнинг сувни кўпиклантириб чарх уришию, фрегатнинг тунецлар даҳшати юзага 
чиқишга мажбур қилган балиқчаларни тута туриб, шўнғиганини кузатар экан: «Агар улар жуда 
тез сузиб кетишмаса, мен бутун тўдани қувиб етаман»,— деб дилидан ўтказди. — Қуш
балиқчининг садоқатли кўмакчиси,— деди чол. 
Шу пайт қуйруқдан туширилган бир ўрами оёғи остида бўлган калта чилвир таранг 
тортилди. Чол эшкакларни ташлади ва калаванинг учидан маҳкам ушлаб олди-да, жон аччиғида 
қармоқни тортқилаётган ўрта миёна тунецнинг залворини ҳис қилган ҳолда, уни йиғиштира 
бошлади. Чилвир қўлида борган сари кучлироқ юлқинарди. У ўлжани қайиққа чиқариб олиб, 
бортдан ошириб ташламасиданоқ, балиқнинг зангори сирти ва олтинсимон жилва қилган 

---

Эрнест Хемингуэй. Чол ва денгиз (қисса)