|
www.ziyouz.com kutubxonasi
39
birining chiroqlarini ko‘raman.
«Men sohildan juda ham yiroqda bo‘lmasam kerak,— deb o‘yladi chol.— Fahmimcha, u yoqda
bekordan-bekorga qayg‘urishmayotgan bo‘lsa kerak. Darvoqe, qay-g‘urganda ham faqat bola
qayg‘urishi mumkin. Ammo, axir xuddi uning o‘zi menga juda ishonadi-ku! Kattaroq baliqchilar-ku,
hoynahoy, xavotir olishayotgandir. Nimasini aytasan, yoshlar ham shunday deyaver,— deb o‘ylardi
u.— Axir men yaxshi odamlar orasida yashayman».
Endi u baliq bilan boshqa o‘rtoqlasholmasdi. Baliq boshdan-oyoq tig‘iparron qilingan edi. Lekin
birdan uning xayolida yangi bir fikr tug‘ildi.
— Hoy, yarimta baliq!— chaqirdi u.— Nomigagina qolgan baliq! Dengizda mana shunchalik
yiroqlab ketganimga achinaman. Men har ikkimizni ham xonavayron qildim. Ammo biz sen bilan
birga ko‘p akulalarni borsa kelmasga gumdon qildik va yapa qanchasining belini sindirdik. U, qara
baliq, hoynahoy, sen o‘zing ham umring bino bo‘lib, ularning qanchadan-qanchasini dengiz qa’riga jo
qilganiykinsan? Axir, boshingdagi tigning turishi bejiz emas-ku.
Chol baliq haqida va agar u dengizda erkin suzib yursa, akula boshiga ne kunlarni solgan bo‘lishi
haqida o‘ylashdan orom olar edi.
«Men akulalar bilan olishish uchun uning tig‘ini chopib olishim kerak edi-ya, asli», deb o‘yladi u.
Ammo, uning boshdanoq boltasi yo‘q edi, endi bo‘lsa, hatto pichoqdan ham ayrilib qolgandi.
«Lekiniga uning tig‘i menda bo‘lganda, ol, deb eshkak dastasiga bog‘lab qo‘yardimu —
qurolmisan qurol bo‘lardi-de, o‘ziyam! Ana o‘shanda, biz u bilan chinakamiga yonma-yon turib
olishgan bo‘lardik! To‘xta-chi, agar anavilar mabodo kechasi kelib qolishsa, unda nima qilasan?»
— Olishaman,— dedi u,— o‘lgunimcha olishaman.
Ammo qorong‘ida na chiroq va na shu’la ko‘rinardi, yelkan va uni to‘ldirgan shamoldan o‘zga
hech narsa yo‘q edi, shunda to‘sindan cholga o‘zi o‘lib qolganday bo‘lib tuyuldi. U panjalarini
panjalariga qo‘yib ko‘rdi-yu, o‘z kaftini sezdi. Kaftlari jonsiz emasdi, ularni chaqachum qilib, chol
og‘riq va issiq jonini uyg‘otishi mumkin edi. U quyruqqa suyanib ko‘rib, tirik ekanligini bildi.
Tiriklikdan unga xabar bergan narsa — yelkalari edi.
«Men agar baliqni ushlasam, o‘qiyman deb ahd qilganim — o‘sha hamma duolarni o‘qib
qo‘yishim kerak,— deb o‘yladi u.— Biroq hozir o‘lgiday charchaganman. Yaxshisi, qopni olay-da,
yelkamga yopinib ola qolay».
U quyruqda yotgancha, qayiqni boshqarib borar va osmonda Gavana chiroqlarining yolqini qachon
ko‘rinarkin deb kutardi. «Menda uning yarmigina qoldi,— deb o‘ylardi u.— Balkim, omadim kelib,
uyga juda bo‘lmaganda, uning bosh qismini olib borarman. Ishim hech o‘ngidan kelishi kerakmi,
yo‘qmi o‘zi!.. Yo‘q,— dedi u o‘zicha.— Sen dengizga shunchalik uzoq kirib borishing bilan o‘z
omading, o‘z baxtingni poymol qilding».
«Bemaza gaplarni qo‘y, qariya!— o‘zini o‘zi koyidi u.— Pinakka ketmay, ruldan ogoh bo‘lib tur.
Ishing hali baroridan kelishi mumkin».
— Agar biron bir joyda pullashayotgan bo‘lsa, o‘zimga qittakkina tole sotib olishni istardim,—
dedi chol.
«Xo‘sh, qani, qaysi oshib-toshib yotgan joyingga sotib olasan?—so‘radi u o‘zidan.— Hech
zamonda uni boy berilgan garpun, singan pichog‘u, ishdan chiqqan qo‘llarga sotib olib bo‘ladimi?
Kim bilsin? Axir, sen dengizda o‘tkazgan sakson to‘rt kunning badaliga baxt sotib olishni
ko‘zlagan eding. Ha-ya, darvoqe, oz bo‘lmasa, uni senga sotib qo‘yay ham dedilar...
Bo‘lar-bo‘lmas narsalarni o‘ylayverma. Baxt degan narsa odam bolasiga turlanib keladi, uni bilib
bo‘larmidi? Boringki, men qanday bo‘lib kelmasin, o‘zimga jindakkina baxt olgan bo‘lardim va uning
evaziga nima so‘ramasinlar, ikki qo‘llab baxsh qilardim. Qaniydi endi Gavana shu’lalarini ko‘rsam,—
deb o‘ylardi u.— Sen besh qo‘lingni baravar og‘zingga tiqayapsan chol. Biroq, men shu tobda Gavana
chiroqlarini ko‘rishdan boshqa hech narsani istamasdim».
U rul yonida qulayroq o‘rnashib olishga urinib ko‘rdi, shunda og‘riqning zo‘rayganidan, o‘znning
Ernest Xeminguey. Chol va dengiz (qissa)
Do'stlaringiz bilan baham: | 
