Microsoft Word эломоновлотин ох-100%

 

 

 

 

 

 

 

---

 

63

XULOSALAR 

Atmosferaning tarkibi, ahamiyati va uni muhofaza qilish yo‘llarini o‘rganish 

natijasida quyidagicha xulosaga kelish mumkin: 

          1.Birinchi yer ustidagi atmosferaning qobig‘i – troposfera bo‘lib, u kimyoviy 

bog‘lanishlardan  tashkil  topgan  gazdir.Unda  doimo  uzliksiz  kimyoviy  jarayonlar 

bo‘ladi.  Ular  natijada  atmosferaga  ta’sir  etadi.  Bu  jarayonlarning  mexanizmini  va 

tezlikni  bilish  atmosferaga  chiqadigan  antropogen,  tabbiy  yoki  atmosferaning 

transformasiyasi natijasida uning monitoringini bemalol qilsa bo‘ladi.  

           2.    Ko‘pincha  atmosferaga  chiqadigan  chiqindilar  qayta  tiklanadigan  yoki 

oksidlanishi natijasida chiqadi ( vodorod sulfid, metan, azot oksidi). Atmosferadagi 

gazlarning  tahlili  shuni  ko‘rsatdi-ki  ayniqsa  yer  yuzasiga  yaqin  qismida  asosan 

kuchli oksidlovchi moddalar ko‘p hosil bo‘ladi. Bular  sulfat kislota, azot oksidlari, 

nitrat  kislotalari,  uglerod  oksidlaridir.Shunday  qilib  troposferada  asosiy  rolni 

oksidlovchi moddalar o‘ynaydi. 

            3.  Atmosfera  havosining  monitoring  –  atmosferadagi  zararli  gazlar  haqida 

ma’limotlarni  beradi,  ularning  qanchalik  darajada  zaharliligini,  o‘simliklarga, 

hayvonlarga  va  insonlarga  ta’sirini  ko‘rsatadi.  Rivojlangan  davlatlarda 

monitoringni  ta’minlash  uchun    ifloslangan  havoni  avtomatlashtirilgan  tizimlar 

nazoratini  (IHATN)  taklif qildi.  

          Hozirda  ifloslangan  havoni  avtomatlashtirilgan  tizim  nazorat  yildan  –  yilga 

o‘sib bormoqda. Sababi uni har xil stansiyalari hamma joylarga qo‘yilmoqda. Bu esa 

barcha  joylarni  kuzatishga  yordam  bermoqda.  Keyinchalik  esa  bu  sistemani 

takomillashishi  natijasida  global  monitoringni  ham  yanada  rivojantiradi.  Bu  esa 

barcha  shaharlar,  davlatlar  qo‘shilishib  atmosferani  ifloslanishiga  kurashishiga 

yordamlashadi. 

          4.Insoniyat  turmush  tarziga  fan-texnika  taraqiyoti  katta  ta’sir  o‘tkazib, 

jamiyatning  tabiat  bilan  o‘zaro  munosabatini  ancha  faollashtirmoqda.  Bu  ijtimoiy 

rivojlanishning eng asosiy omillaridan biridir. Insonning biosferaga ta’sir utkazishi 

ham  miqyosi  buyicha,  ham  jadalligi  buyicha  keskin  usganligi  butun  dunyoda 

ekologiyaga,  uning  uslubiy  va  amaliy  kurinishlariga  qiziqishni  kuchaytirmoqda. 

---

 

64

Ekolog I.T.Frolovning ta’kidlashicha, insoniyat qudrati g‘oyatda oshib borayotgan 

texnika  vositalari  yordamida  tabiat  boyliklarini  jadal  iste’mol  eta  borib,  o‘z 

silivilizatsiyasi  rivojlanishi  va  biologiya  turi  sifatida  o‘zining  o‘sishi  sharoitlari 

behad  yaxshilanganligi  bugungi  kunda  rad  etib  bo‘lmaydigan  haqiqatdir.  Biroq 

tabiatni  bo‘ysindira  borib,  inson  o‘z  hayot  faoliyatining  tabiiy  negizlariga  ancha 

putur  yetkazib,  jamiyat  bilan  tabiat  o‘rtasidagi  o‘zaro  ta’sirni  buzganligi  ham 

ravshandir.  Bu  ijtimoiy  va  insoniyat  uchun  ahamiyatli  bo‘lgan  ekologiya 

muammosining mohiyatini tashkil etadi.  

5.Tabiatni  muhofaza  kilish  eng  oliy  maqsad  -  har  tomonlama  rivojlangan 

inson  va  insoniyat  jamiyatiga  erishishning  eng  muhim  vositalaridan  biridir. 

Tabiatgina  ekotizimning  barcha  elementlari  uchun  faqat  hayotiy  zarur  moddiy 

shart-sharoitlar  va  biogeotsenozning  boshqa  elementlari  bilan  bog‘liq  ravishda 

hayot  kechirish  mumkin  bo‘lgan  tabiiy  muhitdir.  Insoniyat  uchun  fan-texnika 

taraqiyoti yangi imkoniyatlar yaratish bilan birga, ijtimoiy tizim xarakteridan qat’i 

nazar, bu imkoniyatlardan foydalanishda ziddiyatlar tug‘diradi. Bunday ziddiyatlar 

odamlarning ob’ektiv jihatidan tobora oshib boradigan ehtiyojlari uchun ko‘pincha 

tabiat  boyliklaridan  foydalanish  jarayonining  kelajakdagi  ekologik  oqibatlarini 

inobatga olishini taqazo etadi 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

---

 

65