Microsoft Word экология лотин doc

Akvatoriya  –  (lot.  «aqua»  –  suv+«territorium»  –  joy;  viloyat)  –  suv 
havzasi yuzasining bir qismi.  
Amfibiya – umurtqalilarning bir sinfi, suvda va quruqlikda yashashga 
moslangan  jonivor  yoki  ham  suvda,  ham  quruqlikda  yashay  oladigan 
o‘simlik. 
Antropogen – (grekchada «anthropos» – kishi) o‘zgargan tabiiy muhit 
–  kishilarning  xo‘jalik  faoliyati  jarayonida  ma’lum  bir  hudud  yoki 
tegralarda  tubdan  o‘zgargan  atrof  tabiiy  muhit  holati.  Bu  hudud  yoki 
tegralarni keltirib chiqaruvchi omillar majmuasiga qarab, shahar, sanoat va 
agrar  (qishloq  xo‘jaligi)  tegralariga  ajratib  olsak  bo‘ladi.  Bu  hudud  va 
tegralarda tabiat elementlari (yer, suv, atmosfera havosi...)ning son va sifat 
ko‘rsatgichlari,  morfologik  (tashqi)  va  morfometrik  (o‘lchamli)  belgilari 
o‘ziga  xos  tarzda  namoyon  bo‘ladi.  Masalan,  atmosfera  havosi  atropogen 
o‘zgargan  tabiiy  hududlarda  boshqa kam  ta’sirlangan  atrof  tabiiy  muhitga 
nisbatan  10-15  barobar  ko‘proq  ifloslangan  bo‘ladi.  Sanoat  tegralarida 
havo tarkibida zaharli is gazi (SO)ning ko‘payishi asosan metallurgiya (30-
40%)  va  ximiya  sanoati  (15-20%),  transport  (10-15%)  ta’sirida  yuzaga 
kelsa, shaharlarda esa is gazi asosan transport (60-80%), og‘ir sanoat (15-
20%),  ximiya  sanoati  (5-10%)  ta’sirida  yuzaga  keladi.  Agrar  tegralarda 
tuproqlarning  morfologik  (ko‘zga  tashlanadigan  tashqi)  ko‘rinishi  1-1,5 
metr  chuqurlikkacha  tubdan  o‘zgargan  va  yangi  tur  hosil  qilgan  bo‘ladi. 
Ularda  tuproq  ifloslanishi  pestitsid,  gerbitsid,  azot,  fosfor,  turli  tuzlar; 
shaharlarda  –  maishiy  axlat;  sanoat  tegralarida  –  sanoat  chiqindilari 
hisobiga  amalga  oshadi.  Sanoat  tegralari  toifasiga  kiruvchi  atom  elektro-
stansiyalari  atrofidagi  suv,  tuproq  va  atmosfera  havosida  radioaktiv  ele-

---

 
217
mentlar  miqdori  shaharlarga  nisbatan  bir  necha  o‘n  barobar  ko‘p  bo‘ladi, 
lekin  is  gazining  miqdori  elektrostansiya  atrofida  agrar  tegralarga  teng-
lashgan, shaharlarga nisbatan esa bir necha o‘nlab barobar kam bo‘ladi.