Microsoft Word дисс Шерзод лотинча15

Soyaning ontogenezi.
FAO ning tavsiyasiga ko’ra, o’simliklarning o’sishi 
va rivojlanishi fazalarining miqdoriy tavsifi 10 talik shkala bilan beriladi. O’simta 
tuproqdan yer ustiga chiqishi nolь, fiziologik voyaga yetgan o’simlik esa 10 deb 
hisoblanadi. 
D. Xanvey va G.E. Tompson [119] soya o’simligining o’sish jarayonini 
quyidagi bosqichlarga ajratishgan: urug’palla barglarining paydo bo’lishi (0), 
dastlabki uchtalik barglarining shakllanishi (1), 4 dona uchtalik barglarining hosil 
bo’lishi (2), gullashining boshlanishi (3), yalpi gullashi (4), birinchi dukkaklarining 
shakllanishi (6), dukkaklarining hosil bo’lishi va pishishi (7-10). 
Voyaga yetgan o’simlikning kattaligi genotipiga va muhit omillariga 
bog’liqdir. 
Soyaning urug’i uch qismdan iborat: urug’ qobig’i, murtak va urug’palla. 
Urug’palla soya urug’ining asosiy qismini tashkil qilib, o’simtani deyarli ikki 
haftagacha oziq elementlari bilan ta’minlaydi. 
Soyaning unib chiqishi urug’larining bo’kishidan boshlanadi: urug’ 
og’irligining 50% gacha suvni shimib oladi [57,123]. Ortiqcha namlik esa 
unuvchanlikni pasaytiradi (urug’ning nafas olishiga salbiy ta’sir qiladi) [118,126].
Soya urug’larining unib chiqishi uchun minimal harorat 6-8
0
S atrofida 
bo’lishi kerak. Xona sharoitida optimal harorat 20-24
0
S bo’lganida, 2-3 kun ichida 
urug’lar 90-100% unib chiqadi. Tuproqda urug’ unib chiqishi uchun zarur 
sharoitlar yetarli bo’lganida 5-7 kun davomida maysalar ko’rinadi. Dala sharoitida 
unuvchanligi yuqori bo’lib, 70-80% gacha yetadi. 
Virginil davr.
Maysa bosqichi. Soya o’simligining davstlabki rivojlanish 
bosqichi havo harorati, tuproq namligi va harorati hamda nav xususiyatlariga 
bog’liq holda 15-25 kun va undan ham ko’proq bo’lishi mumkin. Nihollar 
(maysalar) unib chiqqandan keyin 3-4 kun o’tgach qarama-qarshi joylashgan 
urug’palla barglar shakllanadi. Maysalar unib chiqqandan so’ng 10-12 kun 

---

11 
bo’lganida birinchi barg hosil bo’ladi, keyingi har 3-5 kunda bittadan barg hosil 
bo’ladi. Bir barg to’la shakllanishi uchun 10-12 kun zarur bo’ladi. 
O’simlikda 3-6 barg hosil bo’lguncha yoki gullaguncha urug’palla barglar 
saqlanib turadi, keyinchalik ular to’kilib ketadi. Havo harorati yuqori bo’lganda 
barglar tez to’kiladi. Namlik yuqori va harorat past bo’lgan davrda urug’ palla 
barglar uzoq saqlanadi. SHuningdek, kechpishar soya navlarida urug’ palla barglari 
ertapishar navlariga qaraganda uzoq muddat saqlanib turadi.