Microsoft Word devoni hikmat ziyouz com doc

www.ziyouz.com kutubxonasi 

80

muzeyi

28

, Sayramlik Otaxon Azlarxon

29

, Qo‘qonlik Ahmadxon hoji

30

larning xususiy kitob 

jamg‘armalari va shaxsiy kutubxonamizdagi "Devoni hikmat" nusxalaridir

31

. 

Albatta, bunda ham mualliflik masalasini uzil-kesil hal qilish mumkin emas. Chunki 

qaysi qo‘lyozmaga e’tibor qilinmasin, ularda Yassaviy izdoshlari tomonidan yangi 

hikmatlarning qo‘shilganligi, ayrimlari tahrirga uchraganligini payqash uncha qiyinmas. 

Lekin biz ularni tanlashda yassaviylik ta’limoti va mafkurasiga, hikmatlardagi ruhiy 

mohiyat va irfoniy talqinga alohida ahamiyat berdik. 

"Devoni hikmat" joriy nashrlarining kitobxonlar qo‘liga yetib borganligi quvonarli 

holdir, albatta. Biroq bu nashrlarda yo‘l qo‘yilgan ayrim nuqsonlar, ba’zi o‘rinlarda 

so‘zlarning xilma xil yozilish hollari uchraydiki, bular "Devon" matnlari ustida hali jiddiy 

izlanishlar olib borilishini va yanada mukammal nashrlarini tayyorlash zarurligini 

bildiradi. 

Ma’lumki, matbuotda 1991 yil chop etilgan "Hikmatlar" matni xususida bahs-

munozaralar bo‘ldi

32

. Ma’lum bir manbaga tayanmasdan matnga o‘z-o‘zicha yondoshish 

va xato ko‘rsatish na manbashunoslik, na matnshunoslik talablariga to‘g‘ri kelmasligini 

ko‘pchilik biladi. Bahsda ko‘zga tashlangan birinchi kamchilik ham mana shu edi. 

Misollarga murojaat etaylik. V. Rahmonov: 

 

Jafo tortib yaratganga bo‘ldi qarib, 

G’arib bo‘lib uqbolardin oshdim mano, - 

 

baytida "uqbo" so‘zi xato ekanligini ko‘rsatadi. "U dunyo, boqiy dunyo" ma’nosidagi 

ushbu so‘z misra mazmuniga muvofiq bo‘lmay, uning o‘rniga "qaltis dovonlar, o‘tish 

qiyin bo‘lgan tog‘ yo‘llari" ma’nosini bildiruvchi "aqaba"ni taklif etadi

33

. Birinchidan, 

"aqaba"da bir bo‘g‘in ortadi. Ikkinchidan, "Devoni hikmat"ning aksariyat qo‘lyozma 

nusxalarida bu so‘z "uqba" shaklida yozilgan. Shu bois: 

 

Jafo tortib yaratganga bo‘ldi qarib, 

G’arib bo‘lub uqbalardin oshdim mano, - 

 

tarzida yozilmog‘i lozim. 

Shuningdek, R.Abdushukurov, K.Eraslon va H.Bije nashrlarida ham ba’zi matniy 

farqlar ko‘zga tashlanadi. Buni birgina to‘rtlik misolida olib ko‘raylik: 

 

I.Haqqul nashrida: 

 

O’n beshimda huru g‘ilmon qarshi keldi, 

Boshin egib, qo‘l qovshurib ta’zim qildi. 

Firdavs otlig‘ jannatidin muxsir qildi, 

Diydor uchun barchasini qo‘ydim mano. 

 

                               

28

 

№ 7069 (Q)

 

29

 

J nusxa

 

30

 

Sh nusxa

 

31

 

A, V, Z nusxalar. Bundan keyin keltirilajak misollarda qo‘lyozmalarning (qavsda berilgan) shartli belgilari (A,B,V va 

hokazo) ko‘rsatiladi.

 

32

 

V.Rahmonov. Adabiy idrok tantanasi//O’zAS, 1998, 23 yanvar; I.Haqqul. Sanamay sakkiz demaylik//O’zAS, 1998, 

20 fevral; N.Jumaxo‘ja. Bahsdan maqsad haqiqat//O’zAS, 1998, 10 iyul; I.Haqqul. Bahs ziyosi - to‘g‘rilik//O’zAS, 

1998, 7 avgust.

 

33

 

V.Rahmonov maqolasi

 

---

Devoni hikmat (yangi topilgan hikmatlar). Ahmad Yassaviy