|
www.ziyouz.com
kutubxonasi
13
emas. Muhimi go‘sht topshirish. Xalq oldida, talabchan yuqori tashkilotlar oldida yuzni yorug‘
etishning birdan-bir yo‘li shu. Lekin bularning barini dasht bo‘rilari ne bilsinlar. Markazlardan
oblastlarga to‘xtovsiz sim qoqishadi. Shu kunning qat’iy talabi: qanday bo‘lmasin, yerning tagidan
bo‘lsa ham topib, go‘sht topshirish planini bajarish kerak, vassalom. Yetar shuncha paysalga solingani.
Besh yillik yakunlanadigan yil axir, biz xalqqa nima deymiz. Qani plan, qani go‘sht, qani
majburiyatlar? Ammo bularni cho‘l bo‘rilari ne bilsinlar.
«Planni albatta to‘ldiramiz,— javob yo‘llardi oblast boshqarmasi,— yaqin o‘n kunlik ichida
bajaramiz. Joylarda qo‘shimcha imkoniyatlar mavjud. Zo‘r beramiz, talab qilamiz...»
Bu orada hech narsadan asti xabari yo‘q cho‘l bo‘rilari hamon Akbara yetakchiligida yumshoq qor
ustidan sas-sabarsiz yurib, chekka, xoli joylarni panalab, bosqin boshlaydigan yerlariga kelib
to‘xtadilar. O’zlarini baland o‘sgan chiy to‘plari orasiga urdilar. Ularni chiylarning qo‘ng‘ir ildiz
to‘plaridan sira ajratib bo‘lmay qoldi. Akbaraning to‘dasiga hammasi bu yerdan baralla ko‘rinib
turardi. Yaratilganlaridan beri hammalari bir-birlariga o‘xshash, bo‘ksalari oq, yelkalari malla
kiyiklarning
1
son-sanoqsiz podalari xavf-xatardan xoli keng jing‘ilzor vodiyda yangi tushgan qor
ostidagi erman, shuvoqlarni ishtaha bilan chimdib yurishardi. Akbara payt poylardi. Payt poylamasa
bo‘lmasdi. Bosqin oldidan nafasni rostlab olish kerak. Undan so‘ng barchalari baravar podaga
tashlanadilar va darhol hayda-haydani boshlab yuboradilar. O’shanda quvib keta turib yana nimalar
qilish kerakligi o‘z-o‘zidan ravshanlashadi. Yosh bo‘rilarning toqatlari toq, dumlarini asabiy
tipirlatishadi, quloqlarini dam tikkaytirib, dam shalpaytirishadi. Og‘ir, bosiq Toshchaynarning ham
qoni jo‘shadi, tishlarini o‘ljasining biqinlariga sanchish zug‘umida g‘ijirlatadi. Biroq Akbara
ko‘zlaridan chaqnagan o‘tni yashirar, bo‘rilarni hali bosqinga boshlamas, eng qulay payt kelishini
poylardi. Faqat shunday qilgandagina ov baroridan keladi. Aks holda sayg‘oqlar bir zum ichida
shamoldek yelib, ko‘zdan g‘oyib bo‘ladilar. Boshqa hech qaysi hayvon ulardek tez yugurolmaydi. Ha,
payt poylash kerak.
Shunda, xuddi yozdagi chaqindek, osmonda yana boyagi vertolyotlar ko‘rindi. Bu safar ular tez
pastlab uchib kelishdi. Bemalol o‘tlab yurgan sayg‘oqlarning qalin to‘plari ustiga yopirilishdi.
Sayg‘oqlar qattiq hurkib ketdilar. Hammasi bir zum ichida ro‘y berdi. Yuzlab, minglab qo‘rqib ketgan
sayg‘oqlar serkalarini yo‘qotib, ko‘zlari ola-kula bo‘lib, o‘zlarini bosholmon har tomonga ura
boshladilar. Beozor mahluqlar ko‘kdan tushgan temir baloga toqat qilolmadilar. Vertolyotlarga esa
xuddi shuning o‘zi kerak edi. Ular quturgancha to‘zg‘ib borayotgan podalarni yerga qisib, o‘rab, undan
oldinga o‘zib o‘tib, bir podani narida o‘tlab yurgan boshqa podalar bilan to‘qnashtirib, aralash-quralash
qilib yubordilar. Hech qachon bunday ofatga duch kelmagan, to‘z-to‘z bo‘lib ketgan minglab cho‘l
kiyiklari es-hushlarini yo‘qotib, u yoqdan-bu yoqqa yugurishar, Mo‘yinqumda bamisoli jahannam
qo‘pganga o‘xshar edi. Cho‘lda hech qachon bunaqasi bo‘lmagandi. Juft tuyoqlargina emas, ularning
azaliy hamrohlari — bo‘rilar ham xuddi shunday yomon ahvolga tushdilar.
Vertolyotlarning bu mudhish bosqinchiligini ko‘rgan bo‘rilar ham esxonalari chiqqancha, pisib
chiylarning do‘mpaygan ildiz to‘plari tagiga biqindilar. Lekin bari bir yuraklari dosh bermay, la’nati
yerdan ura qochishga tushdilar. Bo‘rilar bu yerdan iloji boricha tez bosh olib ketishlari, ko‘zdan
yo‘qolishlari, bexatar joyga yetib olishlari kerak edi. Biroq, xuddi mana shuning iloji topilmay qoldi.
Ular qochib hali uzoqqa ham bormagan edilar, banogoh to‘fon ko‘chganday yerning guvillagani,
zirillagani eshitildi. Vertolyotlar kerakli tomonga haydab borayotgan son-sanoqsiz sayg‘oqlar aqldan
ozdiradigan tezlik bilan bo‘rilar tomonga bostirib kelardilar. Bo‘rilar na bir chekkaga qochib
chiqoldilar, na o‘zlarini panaga ololdilar. Ular yo‘lida nimaiki uchrasa, hammasini ostin-ustun qilib,
majaqlab tashlaydigan, qora bulutday shiddat bilan yopirilib kelayotgan talotum ostida qoldilar.
Agarda, ular shu onlarda bir zumgina to‘xtasalar edi, ko‘z ochib-yumguncha sayg‘oqlarning tuyoqlari
tagida toptalib, qaro yerga qorishib ketardilar. Boshvog‘ini yo‘qotgan, o‘zini mutlaqo idora qilolmay
1
Ayrim turkiy xalqlar, jumladan, qirg‘izlar bu kiyiklarnii bo‘kan ham deydilar. Bo‘kantog‘ degan joylarimiz shunga ishora (tarjimon
izohi).
Chingiz Aytmatov. Qiyomat (roman)
Do'stlaringiz bilan baham: |
