Microsoft Word bustonul orifiyn ziyouz com doc

94-bob 
Muhofaza farishtalari haqida kelgan rivoyatlar 
Faqih aytadilar: "Ulamolar muhofaza farishtalari (ya'ni, bandaning amalini nomai 
a'molda hifz qilib – saqlab boruvchi farishtalar – Muh.) haqida ixtilof qilishdilar, 
vaholanki, ular ulug' kotiblardir. Ba'zilar: "Ular odam farzandining hamma so'zlari va 
fe'llarini yozadi", deyishdi. Ba'zilar esa: Ular faqat ajr-savob va gunoh hisoblangan 
amallarnigina yozadi", deyishdi. Boshqalar: "Hammasini yozadilar, so'ng osmonga 
ko'tarilganlarida savob va gunohdan boshqalarini o'chirib tashlaydilar va bu Alloh 
taoloning: 
 
"Alloh xohlaganini o'chirib, xohlaganini qoldiradi" (Ra'd, 39), degan so'zining 

---

Bo’stonul orifiyn. Abu Lays Samarqandiy 
 
 
www.ziyouz.com kutubxonasi 
93
ma'nosidir", degan fikrni bildirishgan.  
Hishom ibn Hason Ikramadan, u Ibn Abbosdan (roziyallohu anhumo) Alloh taoloning: 
"U biron so'zni talaffuz qilmas, magar (talaffuz qilsa) uning oldida hoziru nozir bo'lgan 
bir kuzatguvchi (farishta u so'zni yozib olur)" (Qof, 18), degan so'zi haqida: "Odam 
farzandining so'zlaridan yaxshi va yomoni yoziladi, boshqa narsa yozilmaydi", 
deganlarini rivoyat qilganlar.  
Hishom: "Ey g'ulom, so'zing o'chirilishi uchun menga suv, hayvonlarga o't ber", dedilar. 
Hasan Basriy: "Gapirgan hamma so'zi yoziladi", deganlar.  
Ibn Jarir: "U ikkalasi ikkita farishta, bittasi o'ng tomonda, ikkinchisi chap tomonda, o'ng 
tomondagi sherigining guvohligisiz yozadi, chap tomondagisi faqat sherigining guvohligi 
bilan yozadi. Agar kishi o'tirsa bittasi o'ng, boshqasi chap tomonda bo'ladi, agar yursa, 
bittasi oldida va boshqasi orqada. Agar uxlasa biri bosh tomonida, boshqasi oyoq 
tomonida bo'ladi", deydilar. Ba'zilar: "Ular to'rtta, ikkitasi kunduzi, ikkitasi kechasi 
bo'ladi", deyishadi. Abdulloh ibn Muborak: "Ular beshta, ikkitasi kunduzi, ikkitasi kechasi 
va bittasi kechayu kunduz undan ajralmaydi", deganlar.  
Kofirlarda ham muhofaza farishtalari bo'ladimi yoki yo'qmi, deb ixtilof bor. Ba'zilar: 
"Ularda muhofaza farishtalari bo'lmaydi, chunki ularning ishi aniq, amallari bitta. Bu 
haqda Alloh taolo: 
"(Chunki u Kunda) jinoyatchi-osiy kimsalar siymo-belgilaridan tanilib peshona va 
oyoqlaridan olinurlar" (Rahmon, 41), degan", deyshadi.  
Faqih aytadilar: Biz bu so'zni olmaymiz, balki ularda ham muhofaza farishtalari bo'ladi, 
deymiz. Oyat esa kofirlarning holati haqidadir. U farishtalarning zikri bilan nozil bo'lgan. 
Alloh taoloning ushbu so'zlari bilmaysanmi: 
"Ular sizlar qilayotgan ishlarni bilurlar" (Infitor, 12); "Endi o'z kitobi chap qo'lidan 
berilgan kimsaga kelsak, bas, u der: 
"Eh, qaniydi, menga kitobim berilmasa!" (Al-haqqa, 25). Bas, Alloh subhonahu va taolo, 
albatta, kofirlarda ham uchun kitob nomai a'mol va muhofaza farishtalari borligini xabar 
qildi. Uning yaxshiligi bo'lmasa, o'ng tomondagi farishta nimani yozadi, deb aytilsa, 
javob shuki, chap tomondagisining ruxsati bilan yozadi. O'zi yozmasa ham, bunga guvoh 
bo'ladi. Alloh bilguvchiroq.