Microsoft Word Boymur\340tov tm

To'qima rostlagichlari

To'qima rostlagichlarini pozitiv va negativ turlarga bo'linadi. Pozitiv reg- ulyatorlar uzlukli va uzluksiz rostlagichlarga bo'linadi (5.3-rasm).

5.3-rasm. To'qima rostlagichlarini turlari

Negativ to'qima rostlagichlari tanda ipi tarangligiga bogliq holda ishlaydi. Pozitiv to'qima rostlagichlari esa dastgoh mexanizmlari tomonidan majburan hara- katga keltiriladi.

To'qima rostlagichlarining ishlash printsipiga qarab ular majburiy hara- katlanuvchi va kuch ta'sirida harakatlanuvchi bo'lishi mumkin.
Majburiy harakatlanuvchi to'qima rostlagichlarida to'qima rostlagichi maxsus uzatmadan majburiy harakat olib, dastgoh bosh valining xar bir aylan- ishida rostlagich tortib olgan to'qima uzunligi o'zgarmas bo'ladi. Bunday rostlagichlar to'qimada bir tekis taqsimlangan arqoq joylashishini hosil qiladi.
Kuch ta'sirida harakatlanuvchi to'qima rostlagichlari ularga ta'sir eta- yotgan kuch ta'sirida harakatlanadi. Dastgoh bosh valining xar bir aylanishida tortib olinayotgan to'qima uzunligi uning tarangligi, ya'ni arqoq ipining diametriga
bog'liq bo'ladi. Bunday rostlagich to'qimada bir tekis jipslashtirilgan arqoq joylash- ishini hosil qiladi.
Harakat davriga qarab to'qima rostlagichlari davriy harakatlanuvchi va uzluksiz harakatlanuvchi bo'lishi mumkin.
Davriy harakatlanuvchi to'qima rostlagichlari dastgoh bosh valining aylan- ishini bir qismida harakatlanadi, qolgan qismida to'xtab turadi. Harakat uzlukli bo'lganligi sababli rostlagichi to'qima tarangigiga salbiy ta'sir ko'rsatadi.
Zamonaviy to'quv dastgohlarida asosan uzluksiz harakatlanuvchi to'qima rostlagichlari o'rnatilgan, chunki ular uzluksiz harakatlanganligi natijasida to'qi- maning tarangligiga salbiy ta'sir ko'rsatmaydi.
To'qimani o'rash usuli bo'yicha rostlagichlar bevosita valyanga o'rovchi yoki aloxida mato valiga o'rovchi yoki to'qimani qutiga taxtlovchi bo'lishi mumkin.

2.