Microsoft Word Boymur\340tov tm

Ko'p xomuzali to'quv dastgohlari

Ko'p xomuzali to'quv dastgohlari to'quvchilik texnologiyasidagi ilmiy texnikaviy yutuqlarning natijalaridan biri hisoblanadi. Hozirda ko'p xomuzali to'quv dastgohlari ishlab chiqarish sinovlaridan o'tmoqda. Dastgoh juda yuqori un- umdorlikka ega bo'lib, ekspluatatsion sarf-xarajatlari yuqori, xizmat ko'rsatuvchi personallar kamligi bilan ajralib turadi. Xozircha dastgohda faqat polotno o'rilish- idagi oddiy to'qimalar ishlab chiqarilmoqda. Sulzer Textil kompaniyasi ko'p xo- muzali to'quv dastgohlari ishlab chiqarishda yagona ishlab chiqaruvchi hisobla- nadi.
Mokili to'quv dastgohlari to'quv dastgohlarining birinchi avlodi hisobla- nadi. Mokili to'quv dastgohlari ham bir necha etaplarda rivojlana bordi, ya'ni qo'l dastgohi, mexanik dastgohi va avtomatik to'quv dastgohlari yaratilib borildi. Qo'l dastgohida barcha texnologik amallar qo'lda bajarilgan, faqat xomuza hosil qilish oyoq yordamida bajarilgan.Mexanik to'quv dastgohlarida arqoq tuftagi qo'lda al-
mashtirilgan bo'lsa, avtomatik dastgohlar yaratilgandan so'ng asosiy texnologik amallar avtomatik ravishda bajarila borildi.
Ishlab chiqarish unumdorligi normasini chegaralanganligi mokili dastgohlarni o'rnini mokisiz dastgohlar egallay boshladi. Mokisiz to'quv dastgohla- ri ikkinchi avlod dastgohlari hisoblanadi. Endilikda ikkinchi avlod dastgohlari mitti mokili, pnevmatik , rapirali, gidravlik to'quv dastgohlarida arqoq tashlash tezligi o'zining turg'unlik nuqtasi bo'lgan 2000 m/min atrofiga etdi. Tezlikda yanada ko'proq oshira olmaslikning asosiy sababi ikkinchi avlod dastgohlarining barchasi bir fazali ekanligidadir. Ma'lumki to'qima hosil bo'lish jarayonida dastgohning bir ishchi tsiklida bir marta homuza hosil bo'ladi, bir marta arqoq ipi tashlanadi va bir marta jipslashtirish jarayoni amalga oshiriladi. Har bir jarayon amalga oshgunga qadar boshqa tenologik jarayonlar turg'unlik davrida (to'xtab tu- radi) bo'ladi, shuning uchun ham bu dastgohlar bir fazali deyiladi. Bir fazali dastgohlarda (mokili va mokisiz dastgohlarda) homuza hosil qilish va arqoq ipini tashlash uchun nisbatan katta massali mexanizmning harakatlanishi tufayli dastgohda titrash paydo bo'ladi va bu esa iplarni ortiqcha zo'riqishiga olib keladi, ba'zi hollarda esa fizikaviy jihatdan chegaralangan bo'ladi. Arqoq tashlash jarayon- idagi ipga beriladigan keskin tezlanish va so'ngra uni tormozlab to'xtatish jarayon- larida arqoq ipiga katta chi ta'sir etadi. Arqoq tashlash tezligi qarayib 70 m/s (250 km/s) ni tashkil etishi arqoq tashlovchi (mitti moki, rapira, havo yoki suv bosimi) elementlarni ham tormozlab to'xtatish uchun katta kuch sarflanadi va bu o'z o'rnida tezlikni yanada oshirish imkoniyatini chegaralab qo'yadi.
To'qima ishlab chiqarish unumdorligini yanada oshirish yangi texnologiyalarni talab etib, ko'pfazali to'quv dastgohlarini yaratishni taqoza qildi. Ko'pfazali to'quv dastgohlarida dastgohniing ishchi tsiklida bir necha xomuza hosil qilinib, bir necha arqoq ipi bir vaqtda xomuzaga tashlanadi (140b-rasm). Ko'pfazali to'quv dastgohlarida bir necha xomuza bir vaqtda hosil bo'lganligi sababli ularni ko'p xomuzali to'quv dastgohlari ham deb ataladi.
Ko'pfazali to'quv dastgohlarini ishlash printsipi bir fazali to'quv dastgohlaridan tubdan farq qiladi, chunki bir fazali dastgohlarda to'qima hosil
bo'lishidagi 5ta jarayon ketma-ket bajariladi (3.64a-rasm). SHuning uchun ko'pfazali to'quv dastgohlarini to'quv dastgohlarini uchinchi avlodi deyish mumkin.
3.64-rasm. Bir (a) va ko'p (b) fazali to'quv dastgohlarida homuza hosil qilish printsipi