Microsoft Word Bas db access L. doc

2.6. Ma‘lumotlar bazasini normallashtirish 
 
Normallashtirish – bu ma‘lumotlarni qo‘shishda, o‘zgartirishda va o‘chirishda eng yaxshi 
xususiyatlarga ega ikki yoki undan ortiq bo‘laklarga  jadvalni bo‘lish. Normallashtirishning asosiy 
maqsadi ma’lumotlar bazasini olishga qaratilganki, unda har bir dalil (fakt) faqat bir joyda uchraydi, 
ya’ni ma‘lumotlar ortib ketmaydi. Bu faqat xotiradan tejam foydalanlish maqsadida qilinmay, balki 
saqlanayotgan ma‘lumotlar orasida qaramaqarshiliklarni bartaraf qilish uchundir. 
Har bir jadval relyatsion ma‘lumotlar bazasida shunday shartlarni qoniqtiradiki, unga ko’ra 
jadvalning har bir ustun va satrining kesishish joyida har doim yagona atomar qiymat joylashadi va 
hech qachon ko‘p miqdorda  xuddi shunday qiymatlar bo‘lishi mumkin emas. Shu shartni 

---

  TATU NF  
Access 2003 Laboratoria ishi      
Bobojonov Elmurod 
21-bet 
qoniqtiruvchi har qanday jadval normallashgan deyiladi. Umuman olganda normallashmagan 
jadvallar, ya’ni takrorlanuvchi ma‘lumotlar guruhiga ega jadvallar relatsion ma‘lumotlar bazasiga 
kiritilmaydi. 
Har qanday normallashgan jadval avtomat ravishda birinchi normal formada, qisqacha 1NF, 
deb hisoblanadi. Shunday qilib, umuman olganda, “normallashtirilgan” va “1NF da joylashgan ” bitta 
ma’noni anglatadi. Lekin amaliyotda “normallashtirilgan” atamasi ko‘proq tor ma‘noda islatiladi – 
“to‘liq normallashtirilgan”, ya‘ni proyektda normallashtirishning hech qaysi prinsipi buzilmayapti 
degan ma‘noda. 
Keyingi pog‘onadagi normallashtirishlarni ko‘rib chiqamiz – ikkinchi normal forma (2NF),